Εργασία των φιλολόγων Παύλου Αντωνόπουλου και Γεωργίας Γκαρή

Θεωρήσαμε ότι ο συγκεκριμένος τίτλος  αποτυπώνει αυτό που σε -μικρή φυσικά έκταση- θέλαμε να αναδείξουμε και να ερευνήσουμε στη βιβλιογραφία που υπάρχει σε ψηφιακή μορφή: το ζήτημα της πείνας και των συνεπειών της την εποχή της κατοχής.

Επιπλέον, το γεγονός είναι πολύ σημαντικό, χρονικά εντοπισμένο, και με καταστρεπτικές συνέπειες, άρα άξιο παρουσίασης και διερεύνησης.

 Στόχοι 

Η πείνα στην Ελλάδα της Κατοχής (1941-1944) ήταν ένα φαινόμενο με ιδιαίτερη ένταση, οι νεκροί από την πείνα υπολογίζονται σε 150.000, σύμφωνα με την Ιστορία Ελληνικού Έθνους τόμος ΙΣΤ΄, ή σε 260.000 σύμφωνα με τον Κ. Δοξιάδη (1946), ή πάνω από 250.000 σύμφωνα με τον  Μark Mazower (1994). Επιπλέον, η τελευταία αναφορά  έχει αντληθεί από τον Μανώλη Γλέζο (σελ. 294), όπου σε υποσημείωση που καταλαμβάνει όλη τη σελίδα αναφέρονται και άλλες πηγές στις οποίες ο αριθμός ποικίλλει από 100.000 έως 400.000, αριθμός ασύλληπτος αναλογικά προς τον πληθυσμό της Ελλάδας, αλλά και ενδεικτικό του πόσο δύσκολο είναι να υπολογιστούν οι νεκροί.

Η ένταση του φαινομένου επομένως απαιτεί τη βαθύτερη μελέτη και γνώση του από τους μαθητές. Σκοποί είναι να γνωρίσουν οι μαθητές:

• Το ιστορικό γεγονός και τη διάρκειά του, τα παράπλευρα φαινόμενα (μαύρη αγορά)
• Την καταλήστευση πόρων του ελληνικού λαού από το γερμανό κατακτητή
• Την αποτύπωση του γεγονότος στη λαϊκή ψυχή.
• Τις προσπάθειες που έγιναν για βοήθεια της χειμαζόμενης Ελλάδας
• Τις συνέπειες σε όλους τους τομείς (κοινωνικό, οικονομικό, ψυχολογικό, δημογραφικό)
• Τις συνέπειες της ξένης κατάκτησης για ένα λαό άρα και την αξία της εθνικής κυριαρχίας

 Μέθοδος Αναζήτησης Ψηφιακών Πηγών

Με το σκεπτικό ότι η παρουσίαση του θέματος θα απευθύνεται σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, θελήσαμε να αναδείξουμε πολύπλευρες πτυχές του θέματος, λαμβάνοντας υπόψη μας ότι η παρουσίαση θα είναι σύντομη και αναζητήσαμε ψηφιακές πηγές σε έγκυρα αποθετήρια.

Ως προς το ηχητικό υλικό, αρχικά αναζητήθηκαν οι πρώτες ερμηνείες τραγουδιών, όμως αυτό δεν στάθηκε δυνατό να το εντοπίσουμε. Οι αναφορές είναι ενδεικτικές, υπάρχει και άλλο υλικό, αλλά χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για την αναζήτηση των ψηφιακών πηγών.

Επιπλέον, αναφορικά με το ντοκιμαντέρ που επιλέγουμε, προέρχεται από ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό και από σχετική εκπομπή με μακρόχρονη πορεία. Κυρίως επιλέχθηκε γιατί είναι περιεκτικό και διαφαίνεται το γεγονός σε αρκετή έκταση.

Αντιμετωπίσαμε προβλήματα κατά την αναζήτηση με πηγές όπου ναι μεν παρέχονταν στοιχεία, αλλά δεν ήταν προσβάσιμα διαδικτυακά και απλώς αναφέρονται, ώστε ο ερευνητής να αναζητήσει περαιτέρω τα δεδομένα που αναφέρουν.

Επιπλέον, είναι γνωστό ότι βασικά έργα που παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες και γεγονότα, όπως η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, δεν είναι ψηφιοποιημένα.

Γενικά τα ψηφιακά αποτελέσματα της αναζήτησης δεν ήταν τόσο πλούσια, είναι αρκετά όμως για τη σύντομη παρουσίαση που επιχειρήσαμε.

 Αποτελέσματα της έρευνας

 Α. Διδακτορικές διατριβές

Μανουσάκης, Β. (2014). Οικονομία και πολιτική στην Ελλάδα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου (1940-1944). (δ.δ. ΑΠΘ). Ανακτήθηκε από https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/35430 Προσπελάστηκε στις 2016-02-06

Σχόλια: Πληρέστατο κείμενο και μεγάλο σε όγκο για όποιον θα ήθελε να πληροφορηθεί από επιστημονική σκοπιά όλα τα σχετικά με την οικονομική ζωή της Κατοχής. Η άντληση συγκεκριμένων στοιχείων που αναφέρονται, π.χ. το κόστος της κατοχής καθώς και κάποιοι βοηθητικοί πίνακες, μπορούν να βοηθήσουν το μαθητή να καταλάβει πώς τεμηριώνονται επιστημονικά οι ιστορικές απόψεις.

 Β. Μεταπτυχιακές Εργασίες

1) Τζαβάρα, Γ. (2009). Η μάστιγα της κατοχής, η πείνα ως αιτία θανάτου στην κατοχή (1941-1944) και η αναζήτηση των θυμάτων της. Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Πάνδημος  Προσπελάστηκε: 6/2/2016.

Σχόλια: Το αρχείο της μελέτης διατίθεται σε μορφή pdf και μπορεί κανείς να το αποθηκεύσει τοπικά. Διαθέτει πλούσια σχετική βιβλιογραφία, στην οποία ο ερευνητής μπορεί να ανατρέξει για περαιτέρω στοιχεία.

2) Τσιαχρήστας, Γ. (2010). Μηχανισμοί επιβίωσης και αντίστασης στην κατοχική Ελλάδα την περίοδο 1941-1944 και ιδιαίτερα στην περιοχή της Πελοποννήσου. Πανεπιστήμιο Κρήτης: E-Locus Ιδρυματικό Καταθετήριο Προσπελάστηκε: 6/2/2016

Σχόλια: Υπάρχει πρόσβαση στην ψηφιακή πηγή. Το θέμα που πραγματεύεται αυτή η διπλωματική εργασία είναι οι μηχανισμοί επιβίωσης και αντίστασης στην κατοχική Ελλάδα την περίοδο 1941-1944 και ιδιαίτερα στην περιοχή της Πελοποννήσου. Βασική πηγή άντλησης πληροφοριών για την διπλωματική αυτή εργασία εκτός από την βιβλιογραφία της περιόδου, αποτέλεσε το «Αρχείο Πέρσον» (Το «Αρχείο Πέρσον» περιέχει τα σημαντικότερα ντοκουμέντα του Διεθνoύς Ερυθρού Σταυρού Πελοποννήσου κατά την κατοχική περιοδο. Όπως είναι γνωστό, τα έγγραφα του ΔΕΣ είναι απόρρητα. Χάρη όμως στον αντιπρόσωπο του ΔΕΣ καθηγητή αρχιολογίας Άξελ Πέρσον και στη γυναίκα του Έλσα Σέγκερνταλ αυτό το ανεκτίμητο ιστορικό εκδόθηκε: Παπακόγκος, Κωστής (1977). Αρχείο Πέρσον : Κατοχικά ντοκουμέντα του Δ.Ε.Σ. Πελοποννήσου. Αθήνα: Παπαζήσης). Στη διπλωματική αυτή εργασία πιο συγκεκριμένα εξετάζονται οι αιτίες που προκάλεσαν την πείνα, καθώς και οι μηχανισμοί και οι κοινωνικές πρακτικές που αναπτύχθηκαν για την αντιμετώπιση του προβλήματος τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο. Εξετάστηκε και η προσφορά και συμβολή του Ερυθρού Σταυρού στην προσπάθεια ανάσχεσης της πείνας.

Γ. Βιβλία

1) Hionidou, V. (2006). Famine and death in occupied Greece, 1941-1944 (Vol. 42). Cambridge University Press.

Χιονίδου, Βιολέτα (2011). Λιμός και θάνατος στην κατοχική Ελλάδα, 1941-44.  Αθήνα : Βιβλιοπωλείον της Εστίας.

Σχόλια: Πέρα από τις ψηφιακές πληροφορίες για την ύπαρξη του βιβλίου και την περίληψή του που κρίνουμε ότι παρέχει πολλές πληροφορίες για το θέμα μας, δεν είχαμε πρόσβαση στο περιεχόμενο. Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε στα Αγγλικά το 2006 και σε ελληνική μετάφραση το 2011.

2) Δοξιάδη, Κ. (1946). Θυσίαι της Ελλάδος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έκδοση Γραφείου Ανοικοδομήσεως.

3) Mazower, Μark (1994). Στην Ελλάδα του Χίτλερ. Αλεξάνδρεια.

4) Γλέζος, Μ. (χ.χ.). Εθνική Αντίσταση 1940-45. Στοχαστής.

5) Παπακόγκος, Κ. (1977). Αρχείο Πέρσον : Κατοχικά ντοκουμέντα του Δ.Ε.Σ. Πελοποννήσου. Αθήνα: Παπαζήσης.

6) Γενίτσαρης, Μιχάλης (1992). Μάγκας από μικράκι – Αυτοβιογραφία Μ. Γενίτσαρη. Επιμέλεια: Στάθης Gauntlett. Δωδώνη.

Δ. Άρθρα

1) Ζαβάκος Γ. Η πείνα στην Ελλάδα της Κατοχής. Ιστορία Εικονογραφημένη. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος https://www.istoria.gr/oct03/content04.htm Προσπελάστηκε: 6/2/2016.

Σχόλια: Περιεκτικό άρθρο για το ζήτημα της πείνας αφού το φαινόμενο και οι αιτίες του εξετάζονται σφαιρικά. Γραμμένο σύμφωνα με το ύφος και την παράδοση του περιοδικού «Ιστορία Εικονογραφημένη». Η εκλαΐκευση της ιστορίας, σε συνδυασμό με το σεβασμό στην επιστημονικότητα και την ιστορική αλήθεια που είναι κύριος στόχος του περιοδικού φαίνονται και στο συγκεκριμένο άρθρο. Βρέθηκε μόνο το πρώτο μέρος του άρθρου.  Η εκλαΐκευση της ιστορίας  στόχος του περιοδικού δεν έρχεται σε αντίθεση με την επιστημονικότητα αφού  στα περίπου 50 χρόνια που κυκλοφορεί το περιοδικό θεωρείται έγκυρο και σε όλα αυτά τα χρόνια έχουν γράψει έγκυροι ιστορικοί και μελετητές. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν πολλές σημαντικές πνευματικές φυσιογνωμίες της εποχής, όπως οι Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Νικόλαος Τωμαδάκης, Ι.Μ. Χατζηφώτης, Σόλων Γρηγοριάδης, Πολυχρόνης Ενεπεκίδης.  Κατά την τελευταία περίοδο της κυκλοφορίας του, μετά το 2008, συνεργάστηκαν πολλοί ερευνητές και πανεπιστημιακοί, μεταξύ άλλων οι Δημήτρης Αποστολόπουλος, Γιώργος Γεωργής, Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης, Στράτος Ν. Δορδανάς  Νίκος Μαραντζίδης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης  Σωτήρης Ριζάς, Χάγκεν Φλάισερ  καθώς και γνωστοί ξένοι συγγραφείς όπως οι Antony Beevor, John Julius Norwich (Βικιπαίδεια) και φυσικά και αρκετοί άλλοι.

2) Η πείνα (Διαδικτυακό άρθρο στον ιστότοπο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού) https://www.ime.gr/chronos/14/gr/1940_1945/occupation/02.html Προσπελάστηκε: 6/2/2016

Σχόλια: Άρθρο σύντομο με την εγκυρότητα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Κατάλληλο για μια σύντομη παρουσίαση του γεγονότος σε όλες του τις πτυχές και επιπλέον προσιτό αφού η σχέση της νέας γενιάς με τα πολυμέσα είναι πολύ καλή.

3) Λούκος, Χρήστος (2007). «Η πείνα στην Κατοχή. Δημογραφικές και κοινωνικές διαστάσεις». Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, επιμ. Χρήστος Χατζηιωσήφ, τόμος Γ1: 1941-1945, Αθήνα: Βιβλιόραμα, σ. 219-261.

URL  https://www.history-archaeology.uoc.gr/files/items/9/912/loukos_2007.pdf Προσπελάστηκε:  6/2/2016

Σχόλια: Το άρθρο με την εγκυρότητα του πανεπιστημιακού καθηγητή Χ. Λούκου αναφέρεται σε όλο το φάσμα των συνεπειών της πείνας για την κοινωνία. Η τεκμηρίωση γίνεται μέσα από πλήθος πινάκων και στατιστικών. Αν και η έρευνα αφορά κυρίως Αθήνα – Πειραιά και Σύρο, ο αναγνώστης με ενάργεια αντιλαμβάνεται το γεγονός. Επιπλέον υπάρχουν πλούσιες βιβλιογραφικές παραπομπές.

Ε. Οπτικοακουστικό Υλικό

 Ε.1. Τραγούδια

 Οι λαδάδες του Μιχάλη Γενίτσαρη. Προσπελάστηκε: 7/2/2016

 Οι Μαυραγορίτες του Μιχάλη Γενίτσαρη. Προσπελάστηκε: 6/2/2016

 Σαλταδόρος του Μιχάλη Γενίτσαρη. Προσπελάστηκε: 6/2/2016

 Σχόλια: Στα τραγούδια, παρά τις προσπάθειες, δεν βρήκαμε ψηφιακά τις πρώτες εκτελέσεις, πάντως η δισκογράφηση σύμφωνα με το rebetika.gr δεν μπορεί να έγινε πριν το 1946, αφού κατά τη διάρκεια της κατοχής και ως το 1946 δεν γίνονταν δισκογραφήσεις. Τα τραγούδια αποτυπώνουν σε κάποιο βαθμό την αντανάκλαση του ιστορικού γεγονότος στην ψυχή του λαού.

Για τους “Λαδάδες” γράφει ο Μιχάλης Γενίτσαρης (ό.π., σ. 135): “Τότε στην πλατεία Αγάμων είχανε κρεμάσει δύο μαυραγορίτες σε μια κολόνα, γιατί τους είχανε πιάσει σ’ ένα καΐκι γεμάτο με δοχεία λάδι. Τον έναν τον θυμάμαι, τον λέγανε Κηλάκο, από τον Πειραιά. Τον άλλον δεν τον θυμάμαι. Τους είχα δει κρεμασμένους και είχα γράψει αυτό το τραγούδι.”

 Ε.2. Τηλεοπτική εκπομπή

Κατοχή και Μαυραγορίτες στην εκπομπή Η Μηχανή του χρόνου (περίοδος 2006-2007). Διάρκεια εκπομπής:  περίπου 46 λεπτά.  Προσπελάστηκε: 6/2/2016

Σχόλια: Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ αναπαριστά με οπτικοακουστικό υλικό το ζήτημα της πείνας και του συνακόλουθου φαινόμενου της μαύρης αγοράς. Η αξία του φυσικά ως δευτερογενούς πηγής είναι σχετική. Η εικόνα όμως και οι μαρτυρίες επιζώντων βοηθούν το μαθητή να μπει στο πνεύμα της εποχής και ενισχύουν αυτό που λέμε βιωματική μάθηση. Παίζει καίριο ρόλο στην συνειδητποίηση του γεγονότος και των συνεπειών του. Επιπλέον μέσα από τις μαρτυρίες και την δημοσιογραφική έρευνα φωτίζονται πτυχές των κοινωνικών, δημογραφικών συνεπειών ώστε γίνεται ευκολότερη η κατανόηση του ιστορικού γεγονότος.

Την εργασία επιμελήθηκαν οι φιλόλογοι Παύλος Αντωνόπουλος και Γεωργία Γκαρή.

Εργασία της φιλολόγου Αλεξάνδρας Κολοβού

Αφόρμηση της έρευνας

• Η εμφάνιση αρκετών γυναικείων προσώπων στον Όμηρο.
• Η χρήση των επιθέτων και των στερεότυπων εκφράσεων που είναι συχνή στα ομηρικά έπη.
• Σχετικό θέμα για συζήτηση στο σχολικό βιβλίο της Α’ Γυμνασίου Ομηρικά Έπη, Οδύσσεια. Συγγραφείς: Μαρία Σαμαρά – Κωνσταντίνος Τοπούζης (Μετάφραση Δ.Ν.Μαρωνίτης), ΟΕΒΔ. (σελ.78, 6ο θέμα).

Στόχοι

• Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με πρωτογενείς πηγές (αρχαίο κείμενο).
• Να έρθουν σε επαφή με τη γλώσσα του Ομήρου η οποία είναι διαφορετική από αυτή που διδάσκονται στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών στο  σχολείο (αττική διάλεκτος).
• Να αντιστοιχίσουν λέξεις της αρχαίας ελληνικής με αυτές της νέας ελληνικής γλώσσας.
• Να δουν πώς ο κάθε μεταφραστής αποδίδει το αρχαίο κείμενο (γλωσσική ποικιλία).
• Να κατανοήσουν τους όρους τυπικό επίθετο – τυπικές φράσεις μέσα από τη συχνότητα εμφάνισής τους στο ομηρικό κείμενο.
• Να εντοπίσουν τα χαρακτηριστικά της ιδανικής γυναίκας στην ομηρική εποχή.

 

Πηγές

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Perseus

(Οδύσσεια, το αρχαίο κείμενο)

Μικρός Απόπλους 

(Οδύσσεια, αρχαίο κείμενο και μετάφραση Αργ. Εφταλιώτη)

Ελληνικός Πολιτισμός 

(Αρχαίο κείμενο και μεταφράσεις των Εφταλιώτη, Καζαντζάκη/Κακριδή, Σίδερη)

Concordances in Homer (Odysseia) 

Συμφραστικός πίνακας –εξειδικευμένο λεξικό όπου κάθε λεξικός τύπος του κειμένου καταγράφε­ται τόσες φορές όσες απαντά στο έργο, πάντα συνοδευόμενος από τα άμεσα συμφραζόμενά του (context, έκτασης κατά κανόνα ενός στίχου ή μιας αράδας) και από ακριβείς παραπομπές. Όλοι οι λεξικοί τύποι,  οργανώνονται σε ένα αλφαβητικό ευρετήριο.

Georg Autenrieth, A Homeric Dictionary

(Στο Perseus Digital Library. Στην Καλυψώ αναφέρει τα επίθετα με τα οποία απαντά στον Όμηρο, όχι στα άλλα πρόσωπα, στην Κίρκη δεν υπάρχει το λήμμα).

Στάδια έρευνας

Αρχικά αναζήτησα το αρχαίο κείμενο στην ψηφιακή βιβλιοθήκη Perseus, όπου υπάρχει το αρχαίο κείμενο όχι όμως οι μεταφράσεις στα Νέα Ελληνικά.

Στη συνέχεια αναζήτησα στο ομηρικό λεξικό του Georg Autenrieth τα ονόματα των τεσσάρων γυναικών. Αν αναζητήσει κανείς εδώ λέξεις, πρέπει να τις γράψει με λατινικούς χαρακτήρες και με συγκεκριμένη κωδικοποίηση. Για την Καλυψώ αναφέρει τα επίθετα με τα οποία απαντά στον Όμηρο, κάτι που δεν γίνεται για τα άλλα πρόσωπα, ενώ για την Κίρκη δεν υπάρχει λήμμα.

Ο Μικρός Απόπλους έχει το αρχαίο κείμενο και τη μετάφραση μόνο του Εφταλιώτη. Γι΄ αυτό και  χρησιμοποίησα τελικά την ιστοσελίδα “Ελληνικός πολιτισμός” όπου υπάρχει το αρχαίο κείμενο και οι 3 μεταφράσεις (Εφταλιώτη – Καζαντζάκη/Κακριδή – Σίδερη) σε συνδυασμό με το συμφραστικό λεξικό, όπου μπορεί να δει κανείς πόσες φορές και σε ποιους στίχους απαντούν οι λέξεις.

Ξεκινώντας από το συμφραστικό λεξικό αναζήτησα τα ονόματα 4 γυναικών (Πηνελόπη, Ναυσικά, Καλυψώ, Κίρκη) για να εντοπίσω τους στίχους όπου απαντούν στο κείμενο.

Στη συνέχεια, από το αρχαίο κείμενο στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Πολιτισμού έκανα μια επιλογή των στίχων εκείνων όπου τα ονόματα απαντούν σε συνδυασμό με κάποιο ή κάποια επίθετα. Κατόπιν συγκέντρωσα τις 3 μεταφράσεις για κάθε στίχο από την ίδια ιστοσελίδα.

Προτάσεις για αξιοποίηση του υλικού στην τάξη

Οι μαθητές χωρίζονται σε 4 ομάδες και καθεμιά ασχολείται με ένα γυναικείο πρόσωπο. Οι μαθητές μελετούν τα αποσπάσματα από το αρχαίο κείμενο και τις μεταφράσεις και καλούνται να εντοπίσουν τα επίθετα (υπογραμμίζοντάς τα) με τα οποία ο Όμηρος περιγράφει τα γυναικεία πρόσωπα. π.χ. για την Πηνελόπη περίφρων και  ἐχέφρων. Στη συνέχεια καλούνται να τα καταγράψουν σε στήλες, μία για κάθε πρόσωπο. Μπορεί να τους ζητηθεί να προσδιορίσουν αν είναι χαρακτηριστικά ή περιγραφικά, με βάση τη θεωρία από το σχολικό βιβλίο, ποια μορφή επιθέτων χρησιμοποιεί ο Όμηρος για τα 4 πρόσωπα (για την Πηνελόπη μόνο χαρακτηριστικά, για την Ναυσικά περιγραφικά, για την Καλυψώ και για την Κίρκη και περιγραφικά και χαρακτηριστικά). Επίσης, μπορούν να μελετήσουν τον τρόπο με τον οποίο κάθε μεταφραστής αποδίδει το αρχαίο κείμενο και να εκφράσουν την άποψή τους για το ποια μετάφραση τους αρέσει περισσότερο. Τέλος, μπορούν να συνθέσουν ένα δικό τους κείμενο για το πώς ήταν η ιδανική γυναίκα στην ομηρική εποχή.

Α. Πηνελόπη

α στ. 328-336

τοῦ δ᾽ ὑπερωιόθεν φρεσὶ σύνθετο θέσπιν ἀοιδὴν
κούρη Ἰκαρίοιο, περίφρων Πηνελόπεια·
κλίμακα δ᾽ ὑψηλὴν κατεβήσετο οίο δόμοιο,
οὐκ οἴη, ἅμα τῇ γε καὶ ἀμφίπολοι δύ᾽ ἕποντο.
ἡ δ᾽ ὅτε δὴ μνηστῆρας ἀφίκετο δῖα γυναικῶν,
στῆ ῥα παρὰ σταθμὸν τέγεος πύκα ποιητοῖο,
ἄντα παρειάων σχομένη λιπαρὰ κρήδεμνα·
ἀμφίπολος δ᾽ ἄρα οἱ κεδνὴ ἑκάτερθε παρέστη.
δακρύσασα δ᾽ ἔπειτα προσηύδα θεῖον ἀοιδόν·

Μετάφραση Εφταλιώτη

Κι από τ΄ ανώγια ακούγοντας το θείο αυτό τραγούδι
η Πηνελόπη η φρόνιμη, του Ικάριου η θυγατέρα,
κατέβηκε τις αψηλές του παλατιού τις σκάλες,
μόνη της όχι· αντάμα της δυο βάγιες κατεβήκαν.
Κι η ζουλεμένη αρχόντισσα σαν πήγε στους μνηστήρες,
πλάγι του στύλου στάθηκε της δουλευτής της στέγης
σηκώνοντας στην όψη της το λιόλαμπρο φακιόλι,
με τις παραστεκάμενες από τα δυο πλευρά της,
και κρένει του τραγουδιστή με μάτια δακρυσμένα·

Μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή

Κι η Πηνελόπη ξάφνου, η φρόνιμη του Ικάριου θυγατέρα,
στο ανώι καθώς βρισκόταν, άκουσε το αθάνατο τραγούδι·
μεμιάς την αψηλή κατέβηκε του παλατιού της σκάλα,
όχι μονάχη· δυο ξοπίσω της την ακλουθούσαν βάγιες.
Και τους μνηστήρες ως αντίκρισε των γυναικών το θάμα,
σε μια κολόνα δίπλα εστάθηκε της στεριάς στέγης, κι είχε
κρυμμένα ολόγυρα τα μάγουλα με στραφτερή μαντίλα·
κι οι μπιστεμένες βάγιες πήρανε δεξοζερβά της θέση·
κι εκείνη δακρυσμένη εμίλησε στο θείο τον τραγουδάρη:

Μετάφραση Σίδερη

Κι ως άκουσε απ’ τ’ ανώγι της τ’ αθάνατο τραγούδι,
η Πηνελόπη η φρόνιμη του Τηλεμάχου η μάνα,
απ’ την ψηλή κατέβηκε του πύργου της τη σκάλα,
όχι μονάχη, πήγαιναν και δυο μαζί της σκλάβες.
Κι ως έφτασεν, ασύγκριτη γυναίκα στους μνηστήρες,
στάθηκε στης καλόφτιαστης σκεπής κοντά το στύλο,
σκεπάζοντας τα μάγουλα με τη λαμπρή της μπόλια,
κι είχε στο κάθε της πλευρό και μια πιστή της σκλάβα,
και στο θεϊκό τραγουδιστή έτσι με δάκρυα του ’πε

 

 

δ787

ἡ δ᾽ ὑπερωίῳ αὖθι περίφρων Πηνελόπεια

Ωστόσο κείτεται η καλή στ΄ ανώγι η Πηνελόπη Μτφ.Εφταλιώτη

Ωστόσο η Πηνελόπη η φρόνιμη στο ανώι της είχε ανέβει, Μτφ. Καζαντζάκη

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη στ’ ανώι ήταν απάνω Μτφ. Σίδερη

δ808

τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια,

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη γυρνάει κι απολογιέται, Μτφ. Εφτ.

Κι η Πηνελόπη τότε η φρόνιμη γυρνάει κι απηλογιέται, Μτφ. Καζ.

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη της μίλησε έτσι κι είπε Μτφ. Σίδερη

δ830

τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη της απαντά κι έτσι είπε· Μτφ. Εφτ.

Κι η Πηνελόπη τότε η φρόνιμη γυρνάει κι απηλογιέται: Μτφ. Καζ.

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη της απαντά κι έτσι είπε· Μτφ. Σίδερη

 

λ 445-446

λίην γὰρ πινυτή τε καὶ εὖ φρεσὶ μήδεα οἶδε
κούρη Ἰκαρίοιο, περίφρων Πηνελόπεια.

Μετάφραση Εφταλιώτη

γιατ΄ είναι εκείνη γνωστικιά, κι έχει μεγάλες χάρες,
η Πηνελόπη η φρόνιμη, του Ικάριου η θυγατέρα

Μετάφραση Καζαντζάκη

έχει μυαλό περίσσιο η φρόνιμη του Ικάριου θυγατέρα,
η Πηνελόπη, και στα φρένα της πληθαίνει η δίκια κρίση.

Μετάφραση Σίδερη

γιατί είναι φρόνιμη πολύ κι έχει καλή τη γνώμη,
η Πηνελόπη, η γνωστικιά του Ικαρίου η κόρη.

 

ρ36-37

ἡ δ᾽ ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια,
Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ,

Κι η φρόνιμη απ΄ το θάλαμο προβάλλει η Πηνελόπη,

σαν Άρτεμη πανόμορφη, και σα χρυσή Αφροδίτη· Μτφ. Εφτ.

Κι εκείνη, η Πηνελόπη η φρόνιμη, το γυναικίτη αφήκε,

κι ήρθε παρόμοια με την Άρτεμη για τη χρυσή Αφροδίτη· Μτφ. Καζ.

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη απ’ τον οντά της βγήκε

παρόμοια με την Άρτεμη και τη χρυσή Αφροδίτη, Μτφ. Σίδερη

ρ100

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια·

η Πηνελόπη η γνωστικιά το λόγο πρώτη αρχίζει· Μτφ. Εφταλ.

κινούσε η Πηνελόπη η φρόνιμη το λόγο πρώτη κι είπε: Μτφ. Καζ.

η Πηνελόπη η φρόνιμη πήρε το λόγο κι είπε· Μτφ. Σίδερη

ρ162

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

Κι η Πηνελόπη η γνωστικιά μ΄ αυτά του απολογιέται· Μτφ. Εφτ.

Κι η Πηνελόπη τότε η φρόνιμη του απηλογήθη κι είπε: Μτφ. Καζ.

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη τ’ απάντησε έτσι κι είπε· Μτφ. Σίδ.

ρ390-391

οὐκ ἀλέγω, ἧός μοι ἐχέφρων Πηνελόπεια

ζώει ἐνὶ μεγάροις καὶ Τηλέμαχος θεοειδής.”

Ωστόσο εγώ δε σε ψηφώ· σώνει να ζει στους πύργους
η Πηνελόπη η φρόνιμη κι ο θεόμοιαστος ο γιος της.” Μτφ. Εφτ.

Μα αλήθεια, τι με νοιάζει! Η φρόνιμη μονάχα Πηνελόπη
να ζει εδώ μέσα κι ο Τηλέμαχος ο θεοδιωματάρης!» Μτφ. Καζ.

Κι εγώ ένα το ᾽χω, φτάνει μου να ζει μες στο παλάτι
η Πηνελόπη η φρόνιμη κι ο γιος της ο θεόμοιος». Μτφ. Σίδερη

ρ492

τοῦ δ᾽ ὡς οὖν ἤκουσε περίφρων Πηνελόπεια

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη σαν έμαθε του Άντινου Μτφ. Εφταλιώτη

Η Πηνελόπη πάλι η φρόνιμη, σαν έφτασε στ΄ αφτιά της Μτφ. Καζαντζάκη

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη, σαν έφτασε στ’ αυτιά της Μτφ. Σίδερη

ρ498

τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη γυρίζει και της κρένει· Μτφ. Εφταλιώτη

Κι η Πηνελόπη τότε η φρόνιμη γυρνάει κι απηλογιέται Μτφ. Καζαντζάκη

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη της μίλησε έτσι πάλε· Μτφ. Σίδερη

ρ528

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη σ΄ εκείνον αποκρίθη· Μτφ. Εφταλιώτη

Κι η Πηνελόπη τότε η φρόνιμη του απηλογήθη κι είπε: Μτφ. Καζαντζάκη

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη τ’ απάντησε έτσι κι είπε· Μτφ. Σίδερη

 

ω294-295

οὐδ᾽ ἄλοχος(=σύζυγος) πολύδωρος, ἐχέφρων Πηνελόπεια,

κώκυσ᾽ ἐν λεχέεσσιν ἑὸν πόσιν, ὡς ἐπεῴκει,

*Δεν υπάρχει μετάφραση από τον Εφταλιώτη

Κι η Πηνελόπη η φρόνιμη, το λατρευτό του ταίρι

ως του ᾽πρεπε δεν έκλαψε τον άντρα της στο στρώμα, Μτφ. Σίδερη

Κι η μυαλωμένη, ακριβαγόραστη γυναίκα του, κι εκείνη τα μάτια, ως ειν᾿ πρεπό, δεν έκλεισε του αντρός της, Μτφ. Καζαντάκη/Κακριδή

 

Β. Ναυσικά

ζ17

Ναυσικάα, θυγάτηρ μεγαλήτορος Ἀλκινόοιο,

η Ναυσικά, του αντρόψυχου του Αλκίνου η θυγατέρα. Μτφ. Εφτ.

η Ναυσικά, του λιονταρόκαρδου του Αλκίνου η θυγατέρα, Μτφ. Καζ.

η Ναυσικά, του αντρόψυχου τ’ Αλκίνου η θυγατέρα, Μτφ. Σίδ.

ζ 25

“Ναυσικάα, τί νύ σ᾽ ὧδε μεθήμονα γείνατο μήτηρ;

“Οκνή μαθές, ω Ναυσικά, σε γέννησε η μανούλα, Μτφ. Εφτ.

Πώς έτσι, Ναυσικά, η μητέρα σου σε γέννησε ακαμάτρα; Μτφ. Καζ.

«Πώς σ’ έκαμε έτσι, Ναυσικά, η μάνα σου ακαμάτρα; Μτφ. Σίδ.

ζ 48–49

αὐτίκα δ᾽ Ἠὼς ἦλθεν ἐύθρονος, ἥ μιν ἔγειρε
Ναυσικάαν ἐύπεπλον

Κι ήρθε η Αυγή η καλόθρονη και σήκωσ΄ απ΄ την κλίνη
τη λαμπροφόρα Ναυσικά, Μτφ. Εφτ.

Κι ήρθε μεμιάς η Αυγή η καλόθρονη, την ομορφομαντούσα
ξυπνώντας Ναυσικά· Μτφ. Καζ.

Ήρθε η καλόθρονη Αυγή και ξύπνησε η πανώρια
η Ναυσικά Μτφ. Σίδ.

ζ 101

τῇσι δὲ Ναυσικάα λευκώλενος ἤρχετο μολπῆς.

Κι η ασπροχέρα η Ναυσικά τους γλυκοτραγουδούσε. Μτφ. Εφτ.

κι η Ναυσικά η κρουσταλλοβράχιονη κινούσε το τραγούδι. Μτφ. Καζ.

Κι άρχισε πρώτη η Ναυσικά να ρίξει τραγουδώντας. Μτφ. Σίδ.

ζ 186

τὸν δ᾽ αὖ Ναυσικάα λευκώλενος ἀντίον ηὔδα·

Κι η ασπροχέρα η Ναυσικά του απολογήθη κι είπε· Μτφ. Εφτ.

Κι η Ναυσικά η κρουσταλλοβράχιονη του απηλογήθη κι είπε: Μτφ. Καζ.

Κι η ασπροχέρα η Ναυσικά τ’ απάντησε έτσι κι είπε· Μτφ. Σίδ.

ζ213

Ναυσικάα θυγάτηρ μεγαλήτορος Ἀλκινόοιο·

σαν που είπε του τρανόψυχου του Αλκίνου η θυγατέρα· Μτφ. Εφτ.

η Ναυσικά, του λιονταρόκαρδου του Αλκίνου η θυγατέρα· Μτφ. Καζ.

καθώς τους είπε η Ναυσικά, του Αλκίνου η θυγατέρα. Μτφ. Σίδ.

ζ251

αὐτὰρ Ναυσικάα λευκώλενος ἄλλ᾽ ἐνόησεν·

και τότες άλλο η Ναυσικά η ασπρόχερη σοφίστη· Μτφ. Εφτ.

Κι η Ναυσικά η κρουσταλλοβράχιονη στοχάστηκε άλλα ωστόσο· Μτφ. Καζ.

Κι η ασπροχέρα η Ναυσικά σκέφτηκε τότε ένα άλλο. Μτφ. Σίδ.

 

η12

ἣ τρέφε Ναυσικάαν λευκώλενον ἐν μεγάροισιν.

και σα θεό τον άκουγαν· την κόρη είχε αναθρέψει, Μτφ. Εφτ.

Αυτή τη Ναυσικά μεγάλωσε τη χιονοβραχιονάτη· Μτφ. Κακριδή

Την ασπροχέρα Ναυσικά αυτή είχε μεγαλώσει Μτφ. Σίδερη

 

θ457

ἤιε· Ναυσικάα δὲ θεῶν ἄπο κάλλος ἔχουσα

που πίνανε. Κι η Ναυσικά με κάλλη θεοσταλμένα, Μτφ. Εφτ.

Κι η Ναυσικά, που απ΄ τους αθάνατους την ομορφιά είχε δώρο Μτφ. Καζ.

Κι η Ναυσικά, που μ’ ομορφιές λαμποκοπούσε ουράνιες, Μτφ. Σίδ.

θ464

Ναυσικάα θύγατερ μεγαλήτορος Ἀλκινόοιο,

“Ω Ναυσικά, του αντρόψυχου του Αλκίνου θυγατέρα, Μτφ. Εφτ.

«Μακάρι, Ναυσικά, του αντρόκαρδου του Αλκίνου θυγατέρα, Μτφ. Καζ.

«Ω Ναυσικά, του λατρευτού τ’ Αλκίνου θυγατέρα, Μτφ. Σίδ.

 

Γ. Καλυψώ

α14

νύμφη πότνι᾽ ἔρυκε Καλυψὼ δῖα θεάων

η Καλυψώ η τρισέμορφη θεά τόνε κρατούσε, Μτφ. Εφτ.

η Καλυψώ η θεά, η πανέμνοστη τον έκρυβε νεράιδα Μτφ. Καζ.

τον κράταε λατρευτή θεά, ἡ Καλυψώ η νεράιδα, Μτφ. Σίδ.

 

δ557

νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκῃ

στης θέαινας της Καλυψώς, που δίχως θέλησή του Μτφ. Εφτ.

η Καλυψώ η ξωθιά στο σπίτι της τόνε κρατεί δικό της Μτφ. Καζ.

μες στης νεραϊδας Καλυψώς το σπίτι που άθελά του Μτφ. Σίδ.

 

ε14

νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκῃ

στης θέαινας της Καλυψώς, που με το ζόρι εκείθε Μτφ. Εφτ.

η Καλυψώ η ξωθιά στο σπίτι της τόνε κρατεί δικό της Μτφ. Καζ.

πικρά φαρμάκια πίνοντας στο σπίτι της νεράιδας, Μτφ. Σίδ.

ε180

ὣς φάτο, μείδησεν δὲ Καλυψὼ δῖα θεάων,

Αυτά είπε, κι η μυριόχαρη θεά χαμογελώντας Μτφ. Εφτ.

Είπε ο Οδυσσέας, κι εκείνη, η αρχόντισσα θεά, με χαμογέλιο Μτφ. Καζ.

Είπε, και χαμογέλασε στα λόγια του η νεράϊδα Μτφ. Σίδ.

ε202

τοῖς ἄρα μύθων ἦρχε Καλυψώ, δῖα θεάων·

η Καλυψώ, η μυριόχαρη θεά, να λέει αρχίζει· Μτφ. Εφτ.

κινούσε η Καλυψώ, η πανέμνοστη θεά, το λόγο πρώτη: Μτφ. Καζ.

άρχισε πρώτη η Καλυψώ κι έτσι είπε λυπημένα· Μτφ. Σιδ.

ε242

ἡ μὲν ἔβη πρὸς δῶμα Καλυψώ, δῖα θεάων,

γύρισε πίσω η Καλυψώ η μυριόχαρη στο σπήλιο, Μτφ. Εφτ.

η Καλυψώ, η θεά η πανέμνοστη, στο σπήλιο της γυρνούσε. Μτφ. Καζ.

γύρισε πίσω η Καλυψώ στο σπίτι, κι ο Δυσσέας Μτφ. Σίδ.

ε246

τόφρα δ᾽ ἔνεικε τέρετρα Καλυψώ, δῖα θεάων·

και με τρυπάνια που η θεά από τη σπηλιά του φέρνει, Μτφ. Εφτ.

Ωστόσο η Καλυψώ η πανέμνοστη του πήγε τα τρυπάνια· Μτφ. Καζ.

Τότε η νεράιδα η Καλυψώ του φέρνει ένα τρυπάνι Μτφ. Σίδ.

ε258

όφρα δὲ φάρε᾽ ἔνεικε Καλυψώ, δῖα θεάων,

κλαριά πολλά. Και του έφερε σκουτιά η θεά φασμένα Μτφ. Εφτ.

Κι η Καλυψώ, η θεά η πανέμνοστη, λινό του κουβαλούσε Μτφ. Καζ.

Τότε ένα καραβόπανο φέρνει η θεά, να κάμει Μτφ. Σίδ.

ε276

τὴν γὰρ δή μιν ἄνωγε Καλυψώ, δῖα θεάων,

στα πέλαγα δε λούζεται εκείνη του ΄πε η νύφη,
να τη φυλάει απ΄ τη ζερβή μεριά σαν αρμενίζει.275-276 Μτφ. Εφτ.

τι η Καλυψώ, η θεά η πανέμνοστη, του το ΄χε πει, Μτφ. Καζ.

Γιατί η νεράιδα του ’λεγε τ’ αστέρι εκείνο να ᾽χει Μτφ. Σίδ.

 

η245

ἔνθα μὲν Ἄτλαντος θυγάτηρ, δολόεσσα Καλυψὼ

που η μαριόλα η Καλυψώ, του Άτλαντα η θυγατέρα, Μτφ. Εφτ.

κι εκεί μια κόρη μένει του Άτλαντα τρανή, γεμάτη δόλους, Μτφ. Καζ.

όπου μια φοβερή θεά δολοτεχνίτρα μένει, Μτφ. Σίδ.

 

ι29

ἦ μέν μ᾽ αὐτόθ᾽ ἔρυκε Καλυψώ, δῖα θεάων,

Με κράτησε κι η Καλυψώ, η θεά η χαριτωμένη Μτφ. Εφτ.

Η Καλυψώ, η θεά η πανέμνοστη, στις βαθουλές σπηλιές της Μτφ. Καζ.

Έτσι λοιπόν η Καλυψώ με κράταε η νεράιδα Μτφ. Σίδ.

 

μ389

“ταῦτα δ᾽ ἐγὼν ἤκουσα Καλυψοῦς ἠυκόμοιο·

Τ΄ άκουσ΄ αυτά απ΄ την Καλυψώ την ομορφομαλλούσα, Μτφ. Εφτ.

απ΄ την ωριόμαλλη εγώ τ΄ άκουσα την Καλυψώ όλα τούτα, Μτφ. Καζ.

Αυτά κι απ’ τη λαμπρόμαλλη την Καλυψώ είχα ακούσει Μτφ. Σίδ.

μ449

ναίει ἐυπλόκαμος, δεινὴ θεὸς αὐδήεσσα,

στην Ωγυγία με φέρανε οι θεοί, που λημεριάζει
η Καλυψώ η ωριόμαλλη κι η φοβερή θεούλα.448-449 Μτφ. Εφτ.

στης Καλυψώς της ωριοπλέξουδης, της ανθρωπολαλούσας
θεάς, το ερημονήσι οι αθάνατοι, την Ωγυγία, με ρίξαν,448-449 Μτφ. Καζ.

που κατοικούσε η Καλυψώ με τις λαμπρές πλεξούδες˙ // θεά πανώρια, φοβερή, που σα θνητή μιλούσε 450 Μτφ. Σίδ.

 

ψ333

ὥς θ᾽ ἵκετ᾽ Ὠγυγίην νῆσον νύμφην τε Καλυψώ,

* δεν υπάρχει η μετάφραση του Εφταλιώτη

στην Ωγυγία πως βρέθη, στης ξωθιάς της Καλυψώς το σπίτι, Μτφ. Καζ.

τη μαύρη μοίρα ξέφυγε μονάχος, και πώς πήγε // στης Ωγυγίας το νησί, στην Καλυψώ τη νύφη, Μτφ. Σίδ.

 

Δ. Κίρκη

ι31-32

ὣς δ᾽ αὔτως Κίρκη κατερήτυεν ἐν μεγάροισιν
Αἰαίη δολόεσσα, λιλαιομένη πόσιν εἶναι·

με κράταε στα παλάτια της η Κίρκη, η θεά της Αίας,
η δολοπλέχτρα, κι άντρας της να γίνω λαχταρούσε· Μτφ. Εφτ.

Κι η Κίρκη η δολερή απ΄ το σπίτι της στην Αία να φύγω πίσω
δε μ΄ άφηνε, κι αυτή γυρεύοντας να με κρατήσει γι΄ άντρα. Μτφ. Καζ.

Έτσι μ’ εμπόδιζε έπειτα κι η δολοπλέχτρα η Κίρκη
στο σπίτι της και ταίρι της να μ’ έχει λαχταρούσε. Μτφ. Σίδ.

 

κ136-137

Κίρκη ἐυπλόκαμος, δεινὴ θεὸς αὐδήεσσα,
αὐτοκασιγνήτη ὀλοόφρονος Αἰήταο·

η Κίρκη, η ωριόμαλλη θεά, κι η ανθρωπολαλούσα,

του Αιήτη του κακόβουλου η φοβερή αυταδέρφη. Μτφ. Εφτ.

ζούσε, θεά τρανή, ωριοπλέξουδη και με ανθρωπίσιο λάλο,
η ομόσπλαχνη αδερφή του πίβουλου του Αιήτη, τι κι οι δυο το Μτφ. Καζ.

θεά μεγάλη, φοβερή, που σα θνητή λαλούσε,
κι ήταν ομόσπλαχνη αδελφή του δολοπλέχτη Αιήτη. Μτφ. Σίδ.

κ220-223

ἔσταν δ᾽ ἐν προθύροισι θεᾶς καλλιπλοκάμοιο,
Κίρκης δ᾽ ἔνδον ἄκουον ἀειδούσης ὀπὶ καλῇ,
ἱστὸν ἐποιχομένης μέγαν ἄμβροτον, οἷα θεάων
λεπτά τε καὶ χαρίεντα καὶ ἀγλαὰ ἔργα πέλονται. (*Θυμίζει την περιγραφή της Καλυψώς)

Στης ωριοπλέξουδης θεάς τα ξώθυρα καθίζουν,
κι ακούν την Κίρκη μέσαθε που γλυκοτραγουδούσε,
μεγάλο φαίνοντας πανί κι αχάλαστο, σαν που ΄ναι
των θεών τα έργα τα ψιλά και τα λαμπρά και τα ώρια, Μτφ. Εφτ.

Στην ξώπορτα της ωριοπλέξουδης θεάς ομπρός σταθήκαν,
της Κίρκης, κι άκουαν που με γάργαρη φωνή τραγούδαε μέσα,
μεγάλο ως ύφαινε κι αθάνατο πανί — και μη δεν είναι
όλα οι θεές που υφαίνουν όμορφα, ψιλά, χαριτωμένα; Μτφ. Καζ.

Στης καλοπλέξουδης θεάς τις ξώπορτες σταθήκαν
κι άκουσαν μέσα με γλυκιά φωνή που τραγουδούσε,
την Κίρκη κι έφαινε άφθαρτο πανί μεγάλο, ως είναι
όλα τα έργα των θεών, ψιλά, χαριτωμένα. Μτφ. Σίδ.

κ377

ἄγχι παρισταμένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

σιμώνει η Κίρκη, και μιλάει με φτερωμένα λόγια· Μτφ. Εφτ.

ήρθε κοντά μου κι ανεμάρπαστα μου συντυχαίνει λόγια: Μτφ. Καζ.

ήρθε κοντά μου κι έκατσε και λυπημένη μου ᾽πε· Μτφ. Σίδ.

κ549

ἀλλ᾽ ἴομεν· δὴ γάρ μοι ἐπέφραδε πότνια Κίρκη.᾽

μόν΄ πάμε· η Κίρκη η δέσποινα μου ορμήνεψε το δρόμο.” Μτφ. Εφτ.

κι η σεβαστή θεά μου αρμήνεψε το δρόμο — μόνο πάμε!” Μτφ. Καζ.

Μόν’ πάμε. Η σεβαστή θεά μ’ οδήγησε όπως πρέπει». Μτφ. Σίδ.

 

λ8

Κίρκη εὐπλόκαμος, δεινὴ θεὸς αὐδήεσσα.

η φοβερή κι η ωριόμαλλη κι η ανθρωπολαλούσα,7 Μτφ. Εφτ.

σταλμένο από την ωριοπλέξουδη, την ανθρωπολαλούσα
θεά, την άγρια Κίρκη, σύντροφος καλός μας προβοδούσε.7-8 Μτφ. Καζ.

μας έστειλε η λαμπρόμαλλη θνητολαλούσα Κίρκη.8 Μτφ. Σίδ.

 

μ150

Κίρκη ἐυπλόκαμος, δεινὴ θεὸς αὐδήεσσα.

η φοβερή κι η ωριόμαλλη κι η ανθρωπολαλούσα,149 Μτφ. Εφτ.

σταλμένο από την ωριοπλέξουδη, την ανθρωπολαλούσα
θεά, την άγρια Κίρκη, σύντροφος καλός μας προβοδούσε.149-150 Μτφ. Καζ.

μας έστειλε η λαμπρόμαλλη θνητολαλούσα Κίρκη.150 Μτφ. Σίδ.

μ155

θέσφαθ᾽ ἅ μοι Κίρκη μυθήσατο, δῖα θεάων·

ή δυο, τα λόγια τα ιερά που μου ΄πε η θεία Κίρκη· Μτφ. Εφτ.

όσες μαντείες η Κίρκη, η αρχόντισσα θεά, μου μολογούσε Μτφ. Καζ.

τι είναι γραφτό της μοίρας μας καθώς μου τα ‘πε η Κίρκη. Μτφ. Σίδ.

μ302

ἐσθίετε βρώμην, τὴν ἀθανάτη πόρε Κίρκη.᾽

*Δεν υπάρχει μετάφραση στον Εφτ.

απ΄ τις θροφές που η Κίρκη η αθάνατη μας έδωσε να τρώτε. Μτφ. Καζ.

με τις θροφές που πήραμε απ’ τη θεά την Κίρκη». Μτφ. Σίδ.

μ268

Κίρκης τ᾽ Αἰαίης, ἥ μοι μάλα πόλλ᾽ ἐπέτελλε

μα και της Κίρκης, που πολύ μου σύσταιναν κι οι δυο τους Μτφ. Εφτ.

η Κίρκη μου διπλοπαράγγελνε στην Αία, να ξαλαργέψω Μτφ. Καζ.

τα λόγια, κι όσες μου ᾽κανε παραγγελιές η Κίρκη,
να τ’ αποφύγω το νησί του φωτοδότη του Ήλιου267-268 Μτφ. Σίδ.

μ273

Κίρκης τ᾽ Αἰαίης, ἥ μοι μάλα πόλλ᾽ ἐπέτελλε

κι η θεά της Αίας, που σοβαρά μου σύστησαν κι οι δυο τους Μτφ. Εφτ.

κι η Κίρκη από την Αία, που γύρευε μακριά να κρατηθούμε Μτφ. Καζ.

κι όσες, η Κίρκη μου ᾽κανε παραγγελιές κι ορμήνειες
να τ’ αποφύγω το νησί του φωτοδότη του Ήλιου,272-273 Μτφ. Σἰδ.

 

ψ321-322

καὶ Κίρκης κατέλεξε δόλον πολυμηχανίην τε,

ἠδ᾽ ὡς εἰς Ἀΐδεω δόμον ἤλυθεν εὐρώεντα,

*Δεν υπάρχει η μετάφραση Εφτ.

τις πονηριές ακόμα ιστόρησε και τις περίσσιες τέχνες
της Κίρκης, και το πως κατέβηκε στον άραχλο τον Άδη 321-322 Μτφ. Καζ.

Της Κίρκης τα καμώματα της είπε και τους δόλους, // στον Άδη πως, κατέβηκε τον καταραχνιασμένο,322 Μτφ. Σίδ.

 

Την εργασία επιλεμήθηκε η Φιλόλογος Αλεξάνδρα Κολοβού.