δοῦλος, ὁ, I. κυρίως, δέσμιος ή σκλάβος εκ γενετής, αντίθ. προς το κάνω κάποιον δούλο, που πριν ήταν ελεύθερος (ἀνδράποδον), σε Θουκ.· έπειτα, γενικά, σκλάβος, υπηρέτης, σε Ηρόδ.· ο Όμηρ. έχει μόνο το θηλ. δούλη, ἡ, θεράπαινα, υπηρέτρια· χρημάτων δ., υπηρέτης, σκλάβος του χρήματος, σε Ευρ. II. ως επίθ., δοῦλος, -η, -ον, δουλικός, υπηρετικός, υποτελής, υπόδουλος, σε Σοφ. κ.λπ. III.τὸ δοῦλον = οἱ δοῦλοι, σε Ευρ.· επίσης, δουλεία, στον ίδ. (αμφίβ. προέλ.).
οἰκέτης, -ου, ὁ (οἰκέω), οικιακός δούλος, υπηρέτης, σε Ηρόδ., Αττ.· οἱοἰκέται, Λατ. familia, η οικογένεια κάποιου, οι γυναίκες και τα παιδιά, σε Ηρόδ., Αττ.· σε αντίθ. προς το οἱ δοῦλοι, σε Πλάτ.
ἀνδράποδον[δρᾰ], τό, Επικ. δοτ. πληθ. ἀνδραπόδεσσι, I. κάποιος που αιχμαλωτίστηκε στον πόλεμο και πουλήθηκε ως δούλος, αιχμάλωτος, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ., Αττ. II. γενικά, δούλος, δουλικός ή δουλοπρεπής άνθρωπος, σε Πλάτ., Ξεν. (αμφίβ. προέλ.).
(Το πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε είναι ότι υπάρχει διαθέσιμο μέρος μόνο του βιβλίου, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να συγκροτήσουμε ολοκληρωμένη εικόνα για τον ρόλο των δούλων στον πόλεμο)
Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα :Ανθολογία Επιγραφών: 8ος αι. π.Χ. – 6ος αι. μ.Χ., Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων, του Άγγελου Π. Ματθαίου, όπου εντοπίσαμε πως ο κύριος που κατείχε δούλους μπορούσε να απελευθερώσει έναν ή περισσότερους. Ο δούλος που ελευθερωνόταν ονομαζόταν ἀπελεύθερος ή ἐξελεύθερος. Αποκτούσε βεβαίως την ελευθερία του, αλλά όχι και πολιτικά δικαιώματα. Στις απελευθερωτικές επιγραφές αναγράφεται η πράξη της απελευθέρωσης, της δήλωσης δηλαδή του κυρίου ότι ελευθερώνει εν ζωή ή της επιθυμίας του να ελευθερωθεί μετά τον θάνατό του ο δείνα δούλος ή δούλοι.
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ
«Θεός. Με τη βοήθεια της Τύχης. Ο Κλείνις ελευθέρωσε τον Κόμαιθον, τον Έλυθρον, τον Ομβρίαν και τον Χοιροθύωνα. Εάν κάποιος απλώσει χέρι επάνω τους, είτε ο Ιστίας είτε κάποιος άλλος, να περιέλθει όλη η περιουσία του ως ιερή στον Απόλλωνα τον Βασσίτα και στον Πάνα τον Σινόεντα και στην Αρτέμιδα του Κωτιλίου και την Ορθασία.»
Έκδ. IG V 2, 429. M. Guarducci, Lʼ Epigrafia Greca dalle origini al t ardo impero, Roma 1987, 352-353. L. Dubois, Recherches sur le dialecte Arcadien, II, Louvain-La-Neuve 1988, 258-264
Δ. Αναζήτηση στη συλλογή Beazley για την ανεύρεση εικονογραφικού υλικού.
– Από δευτερογενείς πηγές που αναφέρονται στη θέση των δούλων στον πόλεμο ξεχωρίσαμε τις παρακάτω αναφορές:
In wartime, they were also required to act as servants to the warriors or serve as light infantrymen. A common character in many contemporary plays was the faithful slave, who accompanied his master to war.
The practice of emancipation (manumission), first introduced into Athens in the 5th century BCE, was not an uncommon practice, enacted either by the state, or individually by the master. There were, however, conditions to this freedom, as evidenced by Plato and others. State emancipation often occurred after war; slaves were not subject to military conscription, and so when war came, may have been offered their freedom (or even full citizenship) as an incentive to fight. Even this conditional freedom though, was more than Spartan slaves received. [Garlan, Y. (1988). Slavery in ancient Greece. Cornell University Press.]
Spartan slaves were allowed to acquire their own land and property, however unlike in Athens, the power to emancipate slaves lay solely in the hands of the state. Again, this emancipation seemed a reward for the slaves’ excelling in warfare, though whether it was truly put into practice is debatable, as suggested by an incident in 424 BCE recorded in Thucydides, Book IV.
The Helots were invited by a proclamation to pick out those of their number who claimed to have most distinguished themselves against the enemy, in order that they might receive their freedom; the object being to test them, as it was thought that the first to claim their freedom would be the most high-spirited and the most apt to rebel. As many as two thousand were selected accordingly, who crowned themselves and went around the temples, rejoicing in their new freedom. The Spartans, however, soon afterwards did away with them, and no one ever knew how each one of them perished. [Garlan, Y. (1988). Slavery in ancient Greece. Cornell University Press.]
The life of a slave varied depending on their type of work. Domestic slaves, which were usually women, could be part of the family, while other slaves who work as war ship rowers face dangerous conditions. Reasons for enslavement: If they were on the losing side of a war. (https://resourcesforhistoryteachers.wikispaces.com/7.28)
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ειλώτων και των δούλων στις περισσότερες ελληνικές πόλεις. Γενικά ένας δούλος ήταν ιδιοκτησία του κυρίου του, ενώ αντίθετα ο είλωτας ανήκε στο κράτος των Σπαρτιατών. Είχε δηλαδή παραχωρηθεί από το κράτος σε κάποιον πολίτη, ο οποίος όμως δεν είχε το δικαίωμα να τον διαθέσει, όπως ο ίδιος επιθυμούσε. Επίσης, σε άλλες περιοχές οι δούλοι συχνά μπορούσαν να αποκτήσουν την ελευθερία τους. Αντίθετα, στη Σπάρτη ένας είλωτας δεν ήταν δυνατό να απελευθερωθεί, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Με αυτόν τον τρόπο ήταν πιο ελεύθερος, αλλά ταυτόχρονα και πιο περιορισμένος από τους δούλους της υπόλοιπης Ελλάδας (Θουκυδίδης, Ιστοριών 1.101.7-9).
Garlan, Y. (1975). War in the Ancient World: A Social History, trans. Janet Lloyd (New York, 1975), 135.
Κυρτάτας, Δ. (1989). Η δουλεία στην αρχαιότητα. Ιστορικά δεδομένα και θεωρητικές προσεγγίσεις. Μνήμων, 12, 183-195.
Garlan, Yvon. (1988). Η δουλεία στην αρχαία Ελλάδα. (Μετάφραση: Αλέξης Χατζηδάκης · επιμέλεια: Ζαχαρίας Δεμαθάς · επιμέλεια σειράς: Δ. Γ. Τσαούσης). – Αθήνα : Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, (Κοινωνιολογική Βιβλιοθήκη – 19)
Glotz, G. (1982). Εργασία στην αρχαία Ελλάδα : Οικονομική ιστορία της Ελλάδας: Από την ομηρική περίοδο ως τη ρωμαϊκή κατάκτηση. (μετάφραση: Αχιλλέας Α. Βαγενάς · επιμέλεια: Μ. Κωνσταντίνου). Αθήνα : Δίφρος.
Μαντάς, Κ. (2008). Όψεις του θεσμού της δουλείας στους διαλόγους του Δίωνα Χρυσόστομου. Αθήνα : Βερέττας.
Brulé, P. and Oulhen, J. (dir.). (1997). Esclavage, guerre, économie en Grèce ancienne. Hommages à Yvon Garlan. Rennes: Presses universitaires de Rennes, “History” series.
Bodel, J. (Ed.). (2012). Epigraphic evidence: ancient history from inscriptions. Routledge. («Κοινωνική Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας και Ρώμης μέσα από επιγραφικό υλικό»).
* Ένα μέρος από τα περιεχόμενα των παραπάνω βιβλίων είναι προσβάσιμα στο www.amazon.com . Το πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε εδώ είναι ότι υπάρχει διαθέσιμο μέρος του κάθε βιβλίου, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να συγκροτήσουμε ολοκληρωμένη εικόνα για τον ρόλο των δούλων στον πόλεμο.
Την εργασία επιμελήθηκαν οι Φιλόλογοι Βασίλης Βασιλείου και Κατερίνα Τρανού
Εργασία των φιλολόγων Παναγιώτας Κουγιά και Αναστασίας Κρέκα
Η προσωπικότητα του Αλκιβιάδη μέσα από την αρχαία ελληνική γραμματεία. Η επίδρασή της διαχρονικά στην τέχνη και στη σύγχρονη λογοτεχνία
Μαρμάρινο κεφάλι του Αλκιβιάδη (Μουσείο Ny Karlsberg, Κοπεγχάγη). Η σύνθετη προσωπικότητα του Αθηναίου πολιτικού εκφράζεται στην προτομή αυτή.Από το σχολικό εγχειρίδιο Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου
Ξεκινώντας τον προβληματισμό μας από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο αναζητήσαμε στην πορεία της έρευνάς μας κάτι πιο συγκεκριμένο και καταλήξαμε σε έναν από τους πρωταγωνιστές του. Κατά συνέπεια ο παραπάνω τίτλος προέκυψε από το ενδιαφέρον μας να παρουσιάσουμε και να αναδείξουμε τον Αλκιβιάδη όχι ως την πολιτική και στρατιωτική ιδιοφυΐα που σημάδεψε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο και έκρινε καταλυτικά την έκβασή του αλλά ως μια γοητευτική προσωπικότητα που ενέπνευσε ή έστω απασχόλησε τόσο τους συγγραφείς της αρχαίας ελληνικής γραμματείας όσο και τους σύγχρονους Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Ωστόσο, μας απασχόλησε και το πώς αποτυπώθηκε η γοητευτική αυτή προσωπικότητα στην τέχνη της κλασικής εποχής αλλά και στη νεότερη εποχή μέσα από τα ρεύματα του κλασικισμού και του ρομαντισμού.
Ο Αλκιβιάδης είναι ένα πρόσωπο ενδιαφέρον και γοητευτικό διαχρονικά που έζησε την εποχή της ακμής της αρχαίας Αθήνας (450 – 404 π.Χ) μιας ακμής όμως που πλησίαζε στο τέλος. Ίσως σήμερα που ζούμε τόσο έντονα την κοινωνική και οικονομική κρίση να μας ελκύουν περισσότερο τέτοιες προσωπικότητες σαν τον Αλκιβιάδη, ένας τυχοδιώκτης αλλά και πόσο προικισμένος, ένας ικανότατος και οξυδερκής πολιτικός.
Στόχοι της έρευνας
• Να φωτιστεί μια ιστορική προσωπικότητα για την οποία γίνεται συνοπτικά λόγος στο σχολικό εγχειρίδιο της Α’ γυμνασίου, ενώ αποσιωπάται χαρακτηριστικά στο αντίστοιχο εγχειρίδιο της Α΄ λυκείου.
• Να παρουσιαστούν αποσπάσματα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας που αναφέρονται στο πρόσωπο του Αλκιβιάδη.
• Να παρουσιαστούν –όπου ήταν εφικτό- κριτικές στα παραπάνω έργα.
• Να αναφερθούν με σύντομο σχολιασμό τα βιβλία της σύγχρονης λογοτεχνίας που έχουν ως κεντρικό πρόσωπο τον Αλκιβιάδη.
• Να παρουσιαστούν έργα τέχνης τόσο από την ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα όσο και από τη νεότερη ευρωπαϊκή ζωγραφική, όπου ο Αθηναίος πολιτικός απετέλεσε πηγή έμπνευσης και ιδεαλιστικό πρότυπο.
ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
Αρχικά ανατρέξαμε στις ψηφιακές πηγές του εργαστηρίου προκειμένου να αναζητήσουμε έργα και συγκεκριμένα αποσπάσματα από την αρχαία ελληνική γραμματεία τα οποία αναφέρονται στον Αλκιβιάδη όπως η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και ο εκπαιδευτικός ιστότοπος Φωτόδενδρο.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Ο Θουκυδίδης στο 6ο βιβλίο αναφέρεται στο γεγονός του ακρωτηριασμού των Ερμών και στις κατηγορίες που διατυπώθηκαν εναντίον του Αλκιβιάδη (6.27.1-6.29.3): ΘΟΥΚ 6.27.1–6.29.3
Ο Θουκυδίδης στο 6ο βιβλίο εκθέτει τα κίνητρα του Αλκιβιάδη για τη Σικελική εκστρατεία (6.15.1-6.15.4): ΘΟΥΚ 6.15.1–6.15.4 Κίνητρα και χαρακτήρας του Αλκιβιάδη
Ο Ξενοφώντας στα Ελληνικά (2.1.25-26) αναφέρεται στις συμβουλές που έδωσε ο Αλκιβιάδης στους Αθηναίους στρατηγούς πριν τη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς:
Ο Σωκράτης είναι σε θέση να καθοδηγήσει τον Αλκιβιάδη στην επίτευξη των στόχων του. Σε αυτόν τον διάλογο, για τη γνησιότητα του οποίου υπάρχει διχογνωμία, ο Σωκράτης και ο Αλκιβιάδης συζητούν για την αυτογνωσία. Ο φιλόσοφος διαπίστωσε ότι, σε αντίθεση με τον ίδιο, οι περισσότεροι απέφευγαν πλέον τη συναναστροφή με τον Αλκιβιάδη, εξαιτίας της αλαζονείας του χαρισματικού νέου: ο Αλκιβιάδης πίστευε ότι δεν είχε την ανάγκη κανενός. Ο γιος του Κλεινία ζήτησε τότε επίμονα να του εξηγήσει ο φιλόσοφος γιατί επιζητούσε ακόμη τη συναναστροφή μαζί του.
ΠΛ Αλκ2 146d–147b
Η γνώση που δεν συνοδεύεται από τη γνώση του “βελτίστου” είναι συχνά επιβλαβής
Συζητώντας με τον Αλκιβιάδη για τη σημασία που έχει να προσέχει κανείς τι ζητά με τις προσευχές του από τους θεούς (βλ. και ΠΛ Αλκ2 141c–143a), ο Σωκράτης υποστήριξε ότι υπάρχουν πράγματα τα οποία είναι καλύτερο να τα αγνοεί κανείς παρά να τα γνωρίζει. Κι αυτό γιατί κάθε επιμέρους γνώση, αν δεν συνοδεύεται από τη γνώση του βελτίστου , μπορεί να αποδειχτεί επιζήμια. Επειδή, όμως, οι περισσότεροι είναι άφρονες, καθώς αγνοούν το βέλτιστον , είναι προτιμότερο να μην γνωρίζουν τίποτα. Και συνεχίζει:
Ο Ανδοκίδης καταγόταν από ιερατικό γένος. Είχε αριστοκρατικές πεποιθήσεις και συνδέθηκε με τον Αλκιβιάδη. Το 415 π.Χ. θεωρήθηκε ότι είχε ανάμειξη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών. Γι’ αυτό φυλακίστηκε ο ίδιος, ο πατέρας του και μερικοί συγγενείς του. Κατέδωσε όμως τους ενόχους για να αποφυλακισθεί αυτός και οι συγγενείς του, αλλά η πράξη του αυτή μείωσε πολύ τη φήμη του στην Αθήνα και τελικά με ειδικό ψήφισμα καταδικάστηκε σε εξορία. Το 403 π.Χ., που δόθηκε γενική αμνηστία, γύρισε στην Αθήνα.
Στον λόγο του «Κατά Αλκιβιάδου» κατηγορεί τον Αλκιβιάδη, τον γιο του Κλεινία, για πολλά δεινά που προκάλεσε στην πόλη και στους συμμάχους της και για πολλά σφάλματα στην ιδιωτική του ζωή. Γι’ αυτό είναι δίκαιο και συμφέρον για την πόλη να τον εξοστρακίσουν.
ΠΛ Συμπ 215a–216c Ο Αλκιβιάδης εγκωμιάζει τον Σωκράτη
Μετά την είσοδο του Αλκιβιάδη στον χώρο του συμποσίου (βλ. ΠΛ Συμπ 212c–213e), οι συμποσιαστές τον κάλεσαν να εκφωνήσει το δικό του εγκώμιο στον Έρωτα, αυτός όμως εκφωνεί το εγκώμιο του Σωκράτη.
Ο Κορνήλιος Νέπως (λατ. Cornelius Nepos, περ. 100- περ. 24 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος βιογράφος και ιστορικός. Κατάγονταν από την εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία (κοιλάδα του Πάδου). Αργότερα εγκαταστάθηκε στη Ρώμη αποφεύγοντας την ενεργό συμμετοχή στο δημόσιο βίο και συχνάζοντας σε κύκλους λογίων. Ανέπτυξε φιλία με πρόσωπα εξέχοντα στην πολιτική της εποχής του. Από τις βιογραφίες του τα πρωτεία κατέχουν οι βιογραφίες του Θεμιστοκλή, Αλκιβιάδη, Επαμεινώνδα, Αννίβα και Αττικού.
[1] ALCIBIADES, Cliniae filius, Atheniensis. In hoc, quid natura efficere possit, videtur experta. Constat enim inter omnes, qui de eo memoriae prodiderunt, nihil illo fuisse excellentius vel in vitiis vel in virtutibus. 2 Natus in amplissima civitate summo genere, omnium aetatis suae multo formosissimus, ad omnes res aptus consiliique plenus – namque imperator fuit summus et mari et terra, disertus, ut in primis dicendo valeret, quod tanta erat commendatio oris atque orationis, ut nemo ei [dicendo] posset resistere -, dives; 3 cum tempus posceret, laboriosus, patiens; liberalis, splendidus non minus in vita quam victu; affabilis, blandus, temporibus callidissime serviens: 4 idem, simulac se remiserat neque causa suberat, quare animi laborem perferret, luxuriosus, dissolutus, libidinosus, intemperans reperiebatur, ut omnes admirarentur in uno homine tantam esse dissimilitudinem tamque diversam naturam.
[2] Educatus est in domo Pericli – privignus enim eius fuisse dicitur -, eruditus a Socrate; socerum habuit Hipponicum, omnium Graeca lingua loquentium ditissimum: ut, si ipse fingere vellet, neque plura bona comminisci neque maiora posset consequi, quam vel natura vel fortuna tribueret. 2 Ineunte adulescentia amatus est a multis amore Graecorum, in eis Socrate; de quo mentionem facit Plato in symposio. Namque eum induxit commemorantem se pernoctasse cum Socrate neque aliter ab eo surrexisse, ac filius a parente debuerit. 3 Posteaquam robustior est factus, non minus multos amavit; in quorum amore, quoad licitum est odiosa, multa delicate iocoseque fecit, quae referremus, nisi maiora potiora haberemus.
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΓΓΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Το επόμενο στάδιο της αναζήτησής μας επικεντρώθηκε στην προσπάθεια να συλλέξουμε μελέτες αναφορικά με τα παραπάνω έργα. Η κύρια δυσκολία που αντιμετωπίσαμε ήταν η απουσία ελληνικής βιβλιογραφίας με εξαίρεση μια μεταπτυχιακή εργασία στο τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης με θέμα το παράδειγμα των Θεμιστοκλή, Αριστείδη, Λύσανδρου, Αγησίλαου, Νικία, Αλκιβιάδη στους Βίους του Πλουτάρχου.
Στη συνέχεια θεωρήσαμε σκόπιμο να αναζητήσουμε μελέτες, πάντα στην ελληνική γλώσσα, που να αναφέρονται στον Αθηναίο πολιτικό και στρατηγό. Η έρευνά μας στο διαδίκτυο οδήγησε στα εξής αποτελέσματα:
Στην Εθνική Βιβλιοθήκη βρέθηκαν πολλοί τίτλοι (χωρίς όμως να μας δίνεται η ευκαιρία να ανοίξουμε τα βιβλία).
(1811-1894), H. L. F. (1843). Die Ruckker des Alkibiades. [s.n.].
(1826-1907), H. G. F. (1853). Alkibiades des Staatsmann u. Feldherr. C. Pfeffer.
(1848-1911), H. H. (1874). Histoire d’Alcibiade et de la republique Athenienne Depuis la mort de Pericles jusqu’a l’avenement des trente tyrans (4e ed.). [Didier].
(1867-1940), B. E. F. (1929). The life of Alcibiades. Benn Ernest.
(1913-2010), R. J. de. (1995a). Alcibiade ou Les dangers de l’ ambitions Jacqueline de Romilly. Fallois.
(1913-2010), R. J. de. (1995b). Αλκιβιάδης ή Οι κίνδυνοι της φιλοδοξίας Jacqueline de Romilly. Άστυ.
(1943-), Μ. Α. (2003). Αυτός που και οι θεοί ζήλεψαν Αλκιβιάδης Ο άνθρωπος και ο μύθος Ανδρέας Μπράτσος. Κυβέλη.
(1947-), Γ. Π. Δ. (1990). Ἡ δολοφονία τοῦ Ἀλκιβιάδη Ὁ πολιτικός ἀρχηγός τοῦ διαφωτιστικοῦ μεταρρυθμιστικοῦ κινήματος… πολιτική δολοφονία τοῦ Μεγάλου Ἀλκιβιάδη Π. Δ. Γρηγοριάδη. Νέα Θέσις.
(1975-), Μ. Δ. Σ. (2006). Αλκιβιάδης Ο “χαμαιλέων” του Χρυσού Αιώνα Δημήτρης Μπελέζος. Περισκόπιο.
Arend, F. (1883). Rettungen des Alkibiades. [s.n.].
) B. J. (1889-1978. (1935). Alcibiade, 450-404 avant J.-C. Payot.
) B. J. (1889-1978. (1961). Αλκιβιάδης 450-404 π.Χ. Μετάφραση Στέλλας Βουρδουμπά. Μπεργασής.
) E. W. M. (1943-. (1989). Alcibiades Walter Μ. Ellis. Routledge.
Κ, Β. Ε. (2004). Αλκιβιάδης Αθηναίος στρατηγός και πολιτικός Μ. Ελ. Βολονάκη. Βολονάκης.
Επόμενο στάδιο ήταν να στραφούμε στην αναζήτηση ξένης βιβλιογραφίας και δη αγγλικής. Ο μόνος ιστότοπος που διαθέτει μια συνολική βιβλιογραφία για το θέμα είναι η ελληνική Wikipedia. Στη συνέχεια αναζητώντας τα σχετικά έργα της ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας μας προέκυψε η αδυναμία να ενημερωθούμε για το περιεχόμενο του έργου έστω και περιληπτικά.
Στον ιστότοπο JSTOR ανακαλύψαμε ορισμένα περαιτέρω στοιχεία για κάποια έργα της βιβλιογραφίας που ήδη είχαμε. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Dedications by Alkibiades and Thrasyboulos
Author(s): E. G. Pemberton
Source: The Annual of the British School at Athens, Vol. 76 (1981), pp. 309-321
Published by: British School at Athens
Stable URL: https://www.jstor.org/stable/30103038
Andokides IV (‘Against Alkibiades’): Fact or Fiction?
Author(s): William D. Furley
Source: Hermes, 117. Bd., H. 2 (1989), pp. 138-156
Published by: Franz Steiner Verlag
Stable URL: https://www.jstor.org/stable/4476675
A Biographical Source on Phaiax and Alkibiades?
Author(s): A. R. Burn
Source: The Classical Quarterly, Vol. 4, No. 3/4 (Jul. – Oct., 1954), pp. 138-142
Published by: Cambridge University Press on behalf of Classical Association
Stable URL: https://www.jstor.org/stable/636547
The Strategy of the Battle of Cyzicus
Robert J. Littman
Transactions and Proceedings of the American Philological Association
Vol. 99 (1968), pp. 265-272
Published by: Johns Hopkins University Press
The Genius of Alkibiades
Author(s): Malcolm F. McGregor
Source: Phoenix, Vol. 19, No. 1 (Spring, 1965), pp. 27-50
Published by: Classical Association of Canada
Stable URL: https://www.jstor.org/stable/1086688
The Life of Alcibiades: The Idol of Athens Paperback – November 17, 2010
by E. F. Benson (Author), Craig Paterson (Editor, Introduction).
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Το τρίτο σκέλος της έρευνάς μας αφορούσε στην προσωπικότητα του Αλκιβιάδη, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσα από τη λογοτεχνία και τη βιογραφία, ιστορική και μυθιστορηματική, ξεκινώντας ασφαλώς από την ελληνική. Επισκεφθήκαμε τον ιστότοπο Biblionet όπου εντοπίσαμε ενδιαφέροντες τίτλους βιβλίων.
ΑΓΓΕΛΟΣ ΒΛΑΧΟΣ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΕΚΔΟΤΗΣ ΕΣΤΙΑ
Στο Ο κύριός μου Αλκιβιάδης παρουσιάζεται με ζωντάνια, μέσα από την αφήγηση ενός δούλου η ατμόσφαιρα της εποχής (του 5ου π.Χ. αι.) και ταυτόχρονα σκιαγραφείται η αινιγματική όσο και γοητευτική φυσιογνωμία του Αλκιβιάδη. Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε στην Αθήνα το 1954 και τιμήθηκε με το Βραβείο των Δώδεκα το 1955.
Περετζής, Δημήτρης, Αλκιβιάδης Άγιος, θεατρικό έργο σε 15 πράξεις
Στίβεν Πρέσσφιλντ: «Ανεμοι πολέμου». Μετάφραση: Βασιλική Κοκκίνου. Εκδόσεις Πατάκη, 2003, σελ. 587.
Οι Άνεμοι Πολέμου είναι ιστορικό μυθιστόρημα του Στίβεν Πρέσσφιλντ με θέμα τον Πελοποννησιακό Πόλεμο και ειδικότερα τον Αλκιβιάδη.
«Το θέμα του Αλκιβιάδη ευνοήθηκε στην αρχαιότητα από πολλούς, και ιστοριογράφους (κυρίως τον Θουκυδίδη και τον Ξενοφώντα) και βιογράφους (κυρίως τον Πλούταρχο και τον Κορνήλιο Νέπωτα) και ποιητές (κυρίως τον Αριστοφάνη και τους επιγραμματοποιούς) και φιλοσόφους (κυρίως τον Πλάτωνα) και ρήτορες (κυρίως τον Λυσία και τον Αντιφώντα). Ευνοήθηκε όμως και από πολλούς Δυτικούς των νεότερων χρόνων (κυρίως τον Σαίξπηρ «Timo of Athens») και Έλληνες (του 20ού αιώνα, κυρίως τον Γιώργο Θεοτοκά και τον Άγγελο Βλάχο στο αριστουργηματικό ιστορικό, επίσης, μυθιστόρημα «O κύριός μου ο Αλκιβιάδης»). O βασικός λόγος γι’ αυτό είναι ότι ο Αθηναίος πολιτικός ήταν σε όλα «αμφί-» και αμφισβητούμενη προσωπικότητα, μνημείο ικανότητας και διαφθοράς. …. »
De Romilly Jacqeline, Αλκιβιάδης ή οι κίνδυνοι της φιλοδοξίας, εκδ. Άστυ, Αθήνα 2007.
Στον «Αλκιβιάδη», η διάσημη ελληνίστρια προσεγγίζει το πιο αμφιλεγόμενο, το πιο αντιφατικό αλλά και το πιο συναρπαστικό πρόσωπο της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Το βιβλίο αυτό δεν είναι μυθιστορηματική βιογραφία: εκθέτει τα γεγονότα, αναφέρει τα κείμενα, δίνει τις πηγές. Μέσα όμως από αυτά, η συγγραφική δύναμη της Γαλλίδας ακαδημαϊκού παρασύρει τον αναγνώστη καθώς μεταδίδει το πάθος και το δέος της μπροστά στη μεγάλη και τραγική κατ’ αυτήν, μορφή του Αλκιβιάδη. Όλη η ζωή του είναι μια αδιάκοπη περιπέτεια, με απίθανες ενέργειες, χαοτικές εναλλαγές δόξας και αμαύρωσης, θάρρους και φαυλότητας, που την κάνουν σχεδόν μυθική. Αυτός ο ωραίος και τολμηρός νέος, με κηδεμόνα τον Περικλή και δάσκαλο τον Σωκράτη, βρέθηκε στο επίκεντρο της Αθηναϊκής ζωής στα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Γοήτευε με τα χαρίσματα, τις θρασύτητες και τα σκάνδαλά του. Όλοι τον θαύμαζαν και του συγχωρούσαν τα πάντα. Ήταν όμως φιλόδοξος χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς. Και αυτό υπήρξε το καταλυτικό στοιχείο. Προκάλεσε εχθρότητες που απέβησαν ολέθριες για όλους. Οι μεταπτώσεις του από τα ύψη στα βάθη παίρνουν διαστάσεις προσωπικής και ομαδικής τραγωδίας και καθιστούν τον Αλκιβιάδη μοιραίο άνθρωπο για την τύχη της Αθήνας και των συγχρόνων του. (. . .)
(ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Νέα βιογραφία του Αλκιβιάδη από τον ιστορικό Χέρμπερτ Χέφτνερ
Ο ιστορικός Χέρμπερτ Χέφτνερ εξέδωσε μια καινούργια βιογραφία του Αλκιβιάδη και η κριτική ανακαλύπτει στην ηγετική εκείνη φυσιογνωμία του 5ου αιώνα π.Χ. το πρότυπο του σημερινού λαϊκιστή πολιτικού. ΠΗΓΗ
Ελληνόφωνη έκδοση της Deutsche Welle
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Στον τομέα της τέχνης αναζητήσαμε υλικό σχετικά με παραστάσεις του Αλκιβιάδη στην κλασική Ελληνική και Ρωμαϊκή τέχνη στην ιστοσελίδα Classical art research Centre (University of Oxford). Ωστόσο, στην παραπάνω ιστοσελίδα δεν αναγράφονται σε όλες τις περιπτώσεις τα μουσεία όπου αυτά εκτίθενται.
ΠΡΟΤΟΜΕΣ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ
Αντίγραφο ανδριάντα (πιθανόν του Αλκιβιάδη) μουσείο Βατικανού
Ο Σωκράτης σώζει τον ΑλκιβιάδηΚεφάλι του Αλκιβιάδη σε κράνος
Ψηφιδωτό από τη Σπάρτη
Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ
Τζον Λεον Ζερόμ Ο Σωκράτης ψάχνει τον Αλκιβιάδη στο σπίτι της Ασπασίας 1861 ΠΗΓΗ: el.wikipedia
Μισέλ ντε Νάπολι (1808-1892): Morte di Alcibiade (Θάνατος του Αλκιβιάδη) (1839), Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης
Εργασία των φιλολόγων Αγγελικής Ταρσινού και Χριστίνας Σιδέρη
Η διαφωνία του Κωνσταντίνου με τον Βενιζέλο που οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό
Στόχοι:
Να γίνουν γνωστοί οι λόγοι που υπαγόρευαν τη συγκεκριμένη πολιτική από την πλευρά του βασιλιά Κωνσταντίνου.
Να ερευνηθούν οι σχέσεις του στέμματος:
– με τον λαό
– με τον στρατό
– με τη Γερμανία
Να ερμηνευθεί η τακτική που ακολούθησε ο Κωνσταντίνος πριν και μετά το κίνημα της Εθνικής Άμυνας.
Να ερευνηθούν τα γεγονότα του Νοεμβρίου του 1916.
Ξεκινήσαμε την ερευνά μας από τις ψηφιακές πηγές στο wiki του εργαστηρίου. Αρχικά ανοίξαμε τα openarchives.gr. Εκεί βρήκαμε ένα σύνολο βιβλιογραφίας που μας φάνηκε ενδιαφέρουσα και την παραθέτουμε παρακάτω, αλλά κανένα από αυτά δεν υπήρχε σε ψηφιακή μορφή κι έτσι δεν μπορέσαμε να δούμε και να κρίνουμε το περιεχόμενό τους.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο εθνικός διχασμός
Αθήνα: Ταλώς, [200.;-]
Ανάπτυξη της πολιτικής πόλωσης στον πρώτο εθνικό διχασμό: το εθνικό ζήτημα μέσα από τον αθηναϊκό τύπο της περιόδου 1914-1916 / Νικόλαου Δημητριάδη
Αθήνα: [χ.ε.], 2012
Ο εθνικός διχασμός: Βενιζέλος και Κωνσταντίνος / Α. Κοτζιάς
Αθήναι: Φυτράκης , [197-] . – (Τα Φοβερά Ντοκουμέντα, 10)
Εθνικός διχασμός και μαζική οργάνωση: 1. Οι Επίστρατοι του 1916
Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1996. – (Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία )
Εθνικός Διχασμός, 1916-1917: Ο Κωνσταντίνος, ο Βενιζέλος και το ”Ανάθεμα” / επιμέλεια έκδοσης Βασ. Καρδάσης, Αρτ. Ψαρομήλιγκος
Κωνσταντίνος Ζαβιτζιάνος, Αι αναμνήσεις του εκ της ιστορικής διαφωνίας βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθερίου Βενιζέλου όπως την έζησε (1914-1922), τόμ. 1, Αθήνα 1946.
Γ. Θ. Μαυρογορδάτος, «Τα σπέρματα του διχασμού», Η Ελλάδα των Βαλκανικών Πολέμων, 1910-1914, Εταιρεία Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου, Αθήνα 1993, σσ. 227-232.
Παύλος Πετρίδης (επιμ.), Γεωργίου Μ. Μελά. Ο Κωνσταντίνος. Αναμνήσεις του πρώην Γραμματέως του, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2000
Γιάννης Γ. Μουρέλος,Τα “Νοεμβριανά” του 1916, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007
Ιωάννης Μουρέλος, “Η προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης και οι σχέσεις της με τους Συμμάχους (1916-1917)”, Μνήμων, τόμος Η΄, Αθήνα 1980-1982.
α) Σιήκκη, Β. (2015). Οι ελληνικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις την περίοδο 1915-1935: Ο Εθνικός Διχασμός και οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειές του.
β) ΜΑΡΚΕΤΟΣ, Σ. (1998). Δημήτρης Μιχαλόπουλος, Ο Εθνικός Διχασμός. Η άλλη διάσταση. Μνήμων, 20, 320-332.
Παρουσιάζει συνοπτικά το ιστορικό πλαίσιο, παραπέμπει σε βιβλιογραφία, φωτογραφικό υλικό, sitemap, ημερολόγιο με τα σημαντικότερα γεγονότα ανά έτος.
Η διατριβή της Δέσποινας Παπαδημητρίου (1991, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)), Ο τύπος και ο διχασμός: 1914-1917 εξαιρετικά διεξοδική. Στο 1ο κεφ. διατυπώνονται οι διαφορετικές θέσεις που εκφράστηκαν από Βενιζέλο – Κωνσταντίνο για το εξωτερικό ζήτημα το διάστημα Ιούλιος 1914-Νοέμβριος 1915. Στο 2ο κεφ. αναλύεται η διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής από τις αντιβενιζελικές κυβερνήσεις (Νοέμβριος 1915-Ιούνιος 1917). Στο 3ο κεφ. παρουσιάζεται εμπεριστατωμένα η πολιτειακή διαμάχη αυτής της περιόδου, οι κοινωνικοπολιτικές αντιθέσεις, καθώς και ο ρόλος του στέμματος στην εκλογική αντιπαράθεση και η άσκηση των βασιλικών προνομίων. Τέλος στο 6ο κεφ. η συγγραφέας ερμηνεύει την πολιτική μυθολογία της αντιβενιζελικής παράταξης.
Για την εποχή που μελετάμε απαραίτητη η αναφορά σε:
Στη συνέχεια ασχοληθήκαμε με αναζήτηση πρωτογενών πηγών. Βρήκαμε:
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ από την ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ (τις οποίες δεν μπορέσαμε να αποθηκεύσουμε όμως στο Ζotero):
ΕΜΠΡΟΣ: (μάλλον αντιβενιζελική) έχει τα φύλλα των χρονολογιών που εξετάζουμε.
ΣΚΡΙΠ: (φιλοβασιλική)
*Δεν υπάρχουν όλα τα φύλλα: υπάρχουν κάποια του 1915, μετά εμφανίζονται φύλλα τον Ιούνιο του 1916 και στη συνέχεια λείπουν φύλλα.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: (φιλοβενιζελική)
μέχρι το 1913 αρκετά ενημερωμένη σε φύλλα αλλά μετά τον Νοέμβριο απουσιάζουν φύλλα.
Προβλήματα που αντιμετωπίσαμε από την διαδικτυακή αναζήτηση των εφημερίδων:
Ο τρόπος που είναι ψηφιοποιημένες οι εφημερίδες δεν διευκολύνει την έρευνα. Η αναζήτηση των σχετικών δημοσιευμάτων καθίσταται χρονοβόρα, επειδή βασίζεται μόνο σε χρονολογική σειρά και όχι θεματική. Επίσης, έχουν αποθηκευτεί ως εικόνες, σε αρκετά σημεία είναι δυσδιάκριτες, υπάρχει πρόβλημα στη λήψη τους και έπρεπε να γίνει εξαντλητικός έλεγχος ανά ημερομηνία, αν υπήρχαν τα αντίστοιχα φύλλα.
Mon ami le Roi: la verite sur Constantin de Grece / Luc Valti. Paris: Les Editions de France, 1938 2.Constantine I and the Greek people / by Paxton Hibben. New York: Century Co., 1920 3.Constantin detrone: les evenements de Grece, Fevrier-Aout 1917 / Robert Vaucher. Paris: Perrin, 1918 4.The story of King Constantine as revealed in the Greek white book, / by J. Selden Willmore. London, New York [etc.] : Longmans, Green and co., 1919 5. Ex-King Constantine and the war / by George M. Melas. London : Hutchinson & Co., [1920] 6.Constantine, king of the Hellenes: An outline of his personality and life / Dimitris Michalopoulos Αθήναι: [χ.ε.], 2004 7.Le Basileus Constantin ΧΙΙ heror et martyr / Edouard Driault. Paris : Libraire du Recueil Sirey, 1936 8.Τα “Νοεμβριανά” του 1916: από το αρχείο της μεικτής επιτροπής αποζημιώσεων των θυμάτων / Γιάννης Γ.Μουρέλος. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2007 . – (Θεωρητικές επιστήμες Νεότερη και σύγχρονη ιστορία, 23)
Η Βιβλιοθήκη της Βουλής διαθέτει 9 τίλους σχετικούς με τον “εθνικό διχασμό”. Οι περισσότεροι έχουν ήδη επισημανθεί πιο πάνω ως βιβλιογραφία, απαριθμούμε τους επιπλέον παρακάτω:
Πασσάς, Ιωάννης Δ., 1899- Ο Παγκόσμιος Πόλεμος και ο εθνικός διχασμός, Αθήναι: Εκδόσεις “Ημερησίου Κήρυκος”, 1935.
Ο εθνικός διχασμός Βενιζέλος και Κωνσταντίνος [Αθήναι]: [Τύπος], [19–]
(Τα αντίτυπα διατίθενται από τη βιβλιοθήκη και έτσι δεν μπορούμε να έχουμε ηλεκτρονική πρόσβαση σε αυτά).
Ένα έργο που αφορά και την περίοδο που εξετάζουμε και προσφέρει πλούσιο υλικό γιατί αναφέρεται και σε πρωτογενείς πηγές (επιστολές, αποσπάσματα από την Εφημερίδα των Συζητήσεων της Βουλής, απομνημονεύματα και πολλά ακόμα) αλλά και σ’ ένα πλήθος δευτερογενών είναι το έργο του
Gunar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, μετάφραση Θόδωρος Παρασκευόπουλος.
Πηγή με τα ψηφιακά μεταδεδομένα: Ψηφιακή βιβλιοθήκη Ανέμη
Γι’ αυτό το βιβλίο έχει κάνει μελέτη ο Νίκος Ε. Καραπαδίκης με δημοσίευσή της στο ψηφιακό περιοδικό Σύγχρονα Θέματα το οποίο αναζητήσαμε στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου Πάνδημος
Λέξεις κλειδιά: Διχασμός, Βενιζέλος, Κωνσταντίνος Α΄
Την εργασία επιμελήθηκαν οι φιλόλογοι Αγγελική Ταρσινού και Χριστίνα Σιδέρη
Εργασία των φιλολόγων Παρασκευής Κοτταρά, Δέσποινας Μπαράτση, Ευφροσύνης Τζιαβάρα.
Το έργο του Καποδίστρια στο Ναύπλιο και το Άργος
Κατάλογος με ψηφιακές πηγές
Θέμα της έρευνάς μας στις ψηφιακές πηγές ήταν «Το έργο του Καποδίστρια στο Ναύπλιο και το Άργος». Η επιλογή του θέματος έγινε με σκοπό να αναδειχθεί το έργο του Καποδίστρια στην περιοχή και να συνδεθεί με την Τοπική Ιστορία.
Στόχος της δουλειάς μας, η εύρεση σχετικών πηγών στο διαδίκτυο και η παράθεσή τους με σύντομα σχόλια, βοηθητικά για έναν πιθανό ερευνητή, εξειδικευμένο ή μη.
Ο κατάλογος που ακολουθεί ξεκινάει από τις πιο σχετικές με το θέμα πηγές και συνεχίζει με πρωτογενές αρχειακό υλικό και πιο παλιές μελέτες και άρθρα που βρέθηκαν μετά από έρευνα στη σελίδα www.openarchives.gr. Παρατίθενται και πηγές γενικά για τη ζωή και το έργο του Κυβερνήτη. Το οπτικοακουστικό υλικό δεν ερευνήθηκε. Υπάρχει όμως σχετικό υλικό στο Ψηφιακό Αρχείο Καποδίστρια του Ιδρύματος Λάτση. Πολλές μελέτες ή αρχεία δεν είναι ελεύθερα ψηφιακά. Κρίναμε όμως καλό να τα παραθέσουμε για μια πιο ολοκληρωμένη ενημέρωση του μελετητή. Κατάλογος με έντυπες πηγές δεν συντάχθηκε (το θέμα μας ήταν οι ψηφιακές πηγές). Εύκολα όμως ο ερευνητής μπορεί να βρει το υλικό που χρειάζεται από τη βιβλιογραφία των μελετών και των άρθρων των παρακάτω σελίδων.
Στόχος μας ήταν ο κατάλογος των πηγών να είναι όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένος στα συγκεκριμένα διαθέσιμα χρονικά περιθώρια. Ευνόητο είναι ότι η περαιτέρω ενασχόληση με το θέμα θα μπορούσε να προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια και αντιπροσωπευτικότητα στα αποτελέσματα της έρευνας. Ευχόμαστε αυτό να γίνει στο μέλλον.
Εδώ βρίσκονται ψηφιοποιημένα πάνω από 1000 έγγραφα σχετικά με τον Καποδίστρια και την εποχή του. Ο μελετητής μπορεί να ερευνήσει αρχειακό υλικό από τα μεγάλα αρχεία της Ευρώπης, να δει προσωπικά αντικείμενα και την βιβλιοθήκη του ίδιου του Κυβερνήτη, να βρει σχετική έντυπη βιβλιογραφία, να έρθει σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό (ντοκιμαντέρ κτλ.) σχετικά με τη ζωή και το έργο του. Επιπλέον προτείνονται και σχετικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Το ψηφιακό αρχείο θα μπορούσε λοιπόν να αποτελέσει έναν πρώτο οδηγό για έναν απλό, αλλά κι έναν εξειδικευμένο ερευνητή.
Πηγή πληροφοριών για πρόσωπα και γεγονότα της Αργολίδας μέσα από τη μελέτη αρχειακού υλικού αποτελεί η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού. Άρθρα των συντακτών της ιστοσελίδας, κείμενα δημοσιευμένα, αποσπάσματα από διαλέξεις, βιβλία, φωτογραφίες, γενικά αρχειακό υλικό, κατά κύριο λόγο με αναφορά σε βιβλιογραφία βοηθούν τον ερευνητή του Καποδιστριακού έργου ειδικά στην περιοχή μας. Παρατίθεται ένας κατάλογος με τα άρθρα σχετικά με το θέμα και μια σύντομη αναφορά στο περιεχόμενό τους :
Άρθρο για την παιδεία γενικά στα χρόνια του Καποδίστρια, τα εγχειρίδια που χρησιμοποιήθηκαν, τους πρώτους δασκάλους, τα κτίρια για τα αλληλοδιδακτικά σχολεία. Υπάρχει τεκμηρίωση με αναφορά σε πρωτογενείς πηγές. Η επιμέλεια είναι του Α. Τσάγκου (ενός από τους διαχειριστές της ιστοσελίδας).
Άρθρο που στηρίζεται στο βιβλίο «Εικόνες της Νεωτέρας Ελλάδος» , του Ιταλού Τζεκκίνι, φίλου του Καποδίστρια, γιατρού και συμφοιτητή του που έτυχε να βρίσκεται στο Ναύπλιο τη μέρα της δολοφονίας του.
Μελέτη που στηρίζεται στην έρευνα πρωτογενούς αρχειακού υλικού. Διατίθεται ψηφιακά από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη πατώντας στον τίτλο της μελέτης που λειτουργεί ως σύνδεσμος:
Kαποδίστριας Ιωάννης (1776-1831): Άρθρο γενικά για τον Καποδίστρια και το έργο του με αναφορά στο τέλος σε έντυπες πηγές. Συγκεκριμένα, περιέχει πληροφορίες για τη ζωή του Καποδίστρια στη Ρωσία, ενώ ενδιαφέροντα είναι τα αποσπάσματα από το προσωπικό ημερολόγιο (;) της Ρωξάνδρας Στούρτζα, κυρίας επί των τιμών της Ρωσικής Αυλής. Παράλληλα δίνονται στοιχεία για τη λειτουργία των αλληλοδιδακτικών σχολείων, της Γεωπονικής Σχολής της Τίρυνθας και των στρατώνων του Καποδίστρια. Παρουσιάζεται το χρονικό της δολοφονίας του.
Δεν αναφέρεται ο συντάκτης του άρθρου (χρονολογία δημοσίευσης: 8-1-2009)
«Το Εθνικόν Στρατιωτικόν Νοσοκομείον Ναυπλίας την Καποδιστριακή Περίοδο», Νίκος Φ. Τόμπρος. Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος – Γαστούνη – Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), Τόμος Γ΄, Αθήναι, 2007. Απόσπασμα από τη μελέτη του συγγραφέα με το ίδιο θέμα, που παρατίθεται ολόκληρη στο τέλος της σελίδας πατώντας τον αντίστοιχο σύνδεσμο. Η ανακοίνωση στα πρακτικά (29 σελίδων) τεκμηριώνεται με αναφορά σε έντυπες πηγές, που θα φαίνονταν χρήσιμες στον ερευνητή. Η δημοσίευση περιλαμβάνει και φωτογραφίες με αναγραφή των πηγών τους). Η δημοσίευση του αποσπάσματος έγινε στις 28 Ιουλίου 2014.
Στο Αδάμ Γ. Αθουσάκης, Η εκπαίδευση στην Αργολίδα, Κορινθία και Μεγαρίδα κατά την Καποδιστριακή Περίοδο 1828-1832, Εκδόσεις «Καταγράμμα», Κόρινθος, 2003. Άρθρο με πληροφορίες για τα εκπαιδευτικά πράγματα στο Ναύπλιο την εποχή του Καποδίστρια. Δεν αναφέρονται πηγές, βιβλιογραφία (δημοσίευση: 11-6-2009)
Στο Αδάμ Γ. Αθουσάκης, Η εκπαίδευση στην Αργολίδα, Κορινθία και Μεγαρίδα κατά την Καποδιστριακή Περίοδο 1828-1832, Εκδόσεις «Καταγράμμα», Κόρινθος, 2003. Άρθρο σχετικό με το προηγούμενο θέμα (ειδική αναφορά στην πρόνοια του Καποδίστρια για την εκπαίδευση των Κρητών προσφύγων στο Ναύπλιο). Απουσία πηγών (δημοσίευση 12-6-2009)
Η εκπαίδευση στο Άργος επί Καποδίστρια (1828-1832).Άρθρο γενικά για τα σχολεία του Άργους την εποχή του Καποδίστρια γραμμένο από τους συντάκτες της ιστοσελίδας. Ως πηγή αναφέρεται το Περιοδικό Ελλέβορος «Πρώτο Αφιέρωμα στο Άργος», τεύχος 11, 1994 (δημοσίευση: 9-5-2009).
Από την ίδια πηγή, και συγκεκριμένα από την εργασία της κ. Αννίτας Κορδατζή-Πρασσά, προέρχονται και τα επόμενα σχετικά άρθρα: α. Ιδιαίτερο Παρθεναγωγείο Άργους (1828-1832) β. Δημόσιο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Άργους (1828-1832) (επιπρόσθετες πληροφορίες γενικά για την αλληλοδιδακτική μέθοδο) γ. Ιδιαίτερα Σχολεία «των κοινών γραμμάτων».
Στρατώνες Καποδίστρια – Άργος: άρθρο των συντακτών για την ιστορία των στρατώνων με ειδική αναφορά στη χρήση των κτιρίων από τον Καποδίστρια. Αναφέρονται οι έντυπες πηγές.
Εθνοσυνέλευση Δ΄ (Άργος, 11 Ιουλίου – 6 Αυγούστου 1829)(δημοσίευση: 16 – 2 – 2009). Άρθρο για την πραγματοποίηση των εργασιών της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης στο Άργος με κάποιες λεπτομέρειες για πρόσωπα και πράγματα της πόλης. Δημιουργία των συντακτών της σελίδας. Αναφέρονται δύο πηγές.
Αναλυτικές πληροφορίες για τη Σχολή Θηλέων της Σαρλότ Βολμεράνζ. Αναφέρεται και στα χρόνια του Καποδίστρια. Αναφέρεται η πηγή της δημοσίευσης: Βασιλική Α. Παγούνη, Ναυπλιακά Ανάλεκτα V (2004), Έκδοση Δήμου Ναυπλιέων. Στο τέλος δίνεται βιβλιογραφία.
Άρθρο με πληροφορίες για την ίδρυση του πρώτου χαρτοποιείου στο Κεφαλάρι Άργους. Αναφέρεται στην επικοινωνία του αρχιμανδρίτη Διονύσιου Πύρρου με τον Καποδίστρια προκειμένου να τον βοηθήσει να φτιάξουν μαζί με τον Νικηταρά το χαρτοποιείο. Δεν αναφέρεται ο συντάκτης του άρθρου (μάλλον οι δημιουργοί της ιστοσελίδας) ούτε οι πηγές.
Τα επόμενα άρθρα της Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης είναι προστατευμένα, δεν είναι δηλ. προσβάσιμα ψηφιακά χωρίς κωδικό:
Εύκολα προσβάσιμη ιστοσελίδα με πολλές πληροφορίες για το έργο του Καποδίστρια στο Ναύπλιο και το Άργος σε όλους τους τομείς: παιδεία, εκκλησία, δικαιοσύνη, οικιστική πολιτική, στρατός, εξωτερική πολιτική, οικονομία. Υπάρχουν εικόνες, φωτογραφίες, έντυπη βιβλιογραφία και ψηφιακή. Δεν αναφέρονται όμως οι συντάκτες και οι δημιουργοί, έτσι χρειάζεται διασταύρωση και έλεγχος άρθρων και πηγών.
Ενδιαφέρον για το πέρασμα του Καποδίστρια από το Ναύπλιο είναι το άρθρο του Χρ. Πιτερού Τα ίχνη του Καποδίστρια στο Ναύπλιο(Χρ. Πιτερός, Πηγή : Διημερίδα Διεθνείς Σχέσεις, Ιστορία και Εξωτερική Πολιτική της Ελλάδος, στην εποχή του Κυβερνήτου Ιωάννη Καποδίστρια). Παραθέτει βιβλιογραφικές πηγές, παραπομπές – σημειώσεις. Χωρίς χρονολογία το άρθρο.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας και το Ναύπλιο,Δ. Χ. Γεωργόπουλος, Ιστορικός – Αρχειονόμος, Αν. Προϊστάμενος στα Γ.Α.Κ. νομού Αργολίδας. Διαμορφωμένο από την εφημερίδα κείμενο που ολόκληρο εκφωνήθηκε στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο «Βουλευτικό» στις 11- 11- 2014 στο πλαίσιο της παρουσίασης της νέας εκδοτικής σειράς της εφημερίδας «Η Καθημερινή» με τον τίτλο «ΗΓΕΤΕΣ». Το άρθρο δίνει χαρακτηριστικά σημεία από τη ζωή του Καποδίστρια στο Ναύπλιο. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην ίδρυση της Γεωργικής Σχολής στην Τίρυνθα και την ανέγερση ανδριάντα προς τιμή του Κυβερνήτη μετά τον θάνατό του. Δεν παρατίθενται πηγές, που προφανώς θα υπήρχαν στην αρχική παρουσίαση.
Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Το πρώτο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα που ίδρυσε ο Κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας.Αντ/γος ε.α. Χρήστος Σ. Φωτόπουλος, Επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής Στρατού. Στρατιωτική Επιθεώρηση, 146, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2003. Εργασία που παρουσιάστηκε από τον γράφοντα στο συνέδριο «Ο Ιωάννης Καποδίστριας και η ευρωπαϊκή του φυσιογνωμία» που πραγματοποιήθηκε στην πόλη της Κέρκυρας στις 14 και 15 Δεκεμβρίου 2002, από την Υπηρεσία Πολιτισμού της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κέρκυρας. Άρθρο 12 σελίδων με λεπτομέρειες για την ίδρυση της Σχολής Ευελπίδων από τον Καποδίστρια και τα προβλήματα στην λειτουργία της. Στο τέλος παρατίθεται βιβλιογραφία και παραπομπές σε αρχειακό πρωτογενές υλικό.
Η Εκκλησία κατά την επανάσταση του 1821 και την περίοδο διακυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια (1821-1832). Μεταπτυχιακή εργασία του Π. Ανδριανόπουλου, Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης. Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το έργο του Καποδίστρια και στην περιοχή Ναυπλίου – Άργους σχετικά με τα εκκλησιαστικά και τα εκπαιδευτικά. Ολόκληρη η μελέτη διατίθεται ψηφιακά.
Τα εκπαιδευτικά κτήρια της Καποδιστριακής περιόδου (1828-1831), Χαντζάρα, Ευαγγελία (24-9-2012) – Βιβλιοθήκη ΕΜΠ – διαλέξεις. Μελέτη με θέμα τα εκπαιδευτικά κτίρια που χτίστηκαν την Καποδιστριακή περίοδο (1828-1831) στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν κεφάλαια ανάμεσα στα άλλα, για το Αλληλοδιδακτικό σχολείο του Άργους και το Αγροκήπιο της Τίρυνθας. Η συγγραφέας αντιμετωπίζει το όλο θέμα από την πλευρά του «αρχιτέκτονα-μηχανικού».
Τυπολογίες και κατασκευαστικά συστήματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής στο Ναύπλιο. 2008. Γκιούλη Βασιλική. Διπλωματική εργασία στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών. Θέμα της έχει τον πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της πόλης του Ναυπλίου μετά τον Καποδίστρια (διάνοιξη δρόμων, η συνοικία Πρόνοια, κτίρια κτλ., νεοκλασικά χαρακτηριστικά). Η μελέτη (270 σελίδων) διατίθεται σε ψηφιακή μορφή.
* Δύσκολο να διαβαστούν από έναν απλό ερευνητή πολλά από τα πρωτότυπα έγγραφα που έχουν ψηφιοποιηθεί. Μάλλον χρειάζονται ειδικές γνώσεις. Ενδεικτικός κατάλογος:
Συλλογή Γιάννη Βλαχογιάννη. Τίτλος: Η Μάνη και ο Καποδίστριας 1) Ανάκρισις περί του φόνου του Καποδίστρια 2) Πρωτόκολλον Διοικητηρίου Σπάρτης (1.4.1831 – 19 Σεπτεμβρίου 1831) 3) Ποιήματα Σούτσου και κατά Σούτσου (σχετικά με φόνο Καποδίστρια) 4) Επιστολαί διάφοραι”. Φάκελος με 30 έγγραφα που διατίθενται ψηφιακά (πατώντας τον σύνδεσμο ψηφιακά αντίγραφα). Δυσκολεύεται κανείς να τα διαβάσει χωρίς ειδικές γνώσεις, όπως και πολλά από τα περιεχόμενα των φακέλων των αρχείων. Διαβάζουμε στη σελίδα το περιεχόμενο του φακέλου: απόσπασμα της εξομολόγησης του Ιωάννη Καραγιάννου καταδικασθέντος σε θάνατο, αλληλογραφία περί των εξ Ύδρας κινημάτων, περίληψη των παρά της ενταύθα Αστυνομίας συλληφθέντων εγγράφων και παρ’ αυτής πεμφθέντων με την υπ’ αριθμ. 994 αναφοράν της εις την Γραμματεία της Επικρατείας, κ.ά. Βρίσκουμε ακόμα ποιήματα Σούτσου και κατά Σούτσου (σχετικά με το φόνο Καποδίστρια) – επιστολές. Τα πρωτότυπα αρχεία βρίσκονται στην Κεντρική Υπηρεσία Γ.Α.Κ.
Συλλογή Γιάννη Αναπλιώτη: Μελέτες και άρθρα σχετικά με τον Καποδίστρια. Επιστολές Καποδίστρια, έγγραφα Καποδιστριακής περιόδου. Μελέτες και άρθρα Αναπλιώτη για τον Καποδίστρια (ανάτυπα, αποκόμματα εφημερίδων, φωτοαντίγραφα μελετών, δακτυλογραφημένα αντίγραφα επιστολών και εγγράφων της καποδιστριακής περιόδου, δακτυλογραφημένα άρθρα και μελέτες, χειρόγραφες σημειώσεις. Η συλλογή δεν διατίθεται ψηφιακά. Τα πρωτότυπα έγγραφα βρίσκονται στα Γ.Α.Κ. Μεσσηνίας.
Αρχείο Θαλάσσιου δικαστηρίου περιόδου Καποδίστρια (1828-1832) Περιεχόμενο: 15 φάκελοι με έγγραφα των ετών 1828-1832 που αφορούν υποθέσεις πλοίων, επιστολές, λογαριασμούς, αποσπάσματα από ημερολόγια πλοίων, αποφάσεις της “Αντί του Θαλασσίου Δικαστηρίου Επιτροπής” που αφορούν υποθέσεις πλοίων, αντίγραφο προκήρυξης του Ναυάρχου Α. Μιαούλη, αντίγραφα καταθέσεων, διακήρυξη της Γενικής Γραμματείας της Επικρατείας, ναυτικές υποθέσεις, κ.ά. Τα έγγραφα διατίθενται ψηφιακά. Τα πρωτότυπα βρίσκονται στην κεντρική υπηρεσία ΓΑΚ. Αφορούν έναν πιο εξειδικευμένο μελετητή του έργου του Καποδίστρια στον τομέα της ναυτιλίας.
Αρχείο Γενικής Γραμματείας περιόδου Καποδίστρια (1828-33) Περιέχει επιστολές, αποφάσεις, λογαριασμούς, αναφορές, αποδείξεις, καταλόγους, αιτήσεις, διατάγματα και διάφορα έγγραφα. Τα περισσότερα έγγραφα διατίθενται ψηφιακά (τα πρωτότυπα στην κεντρικά υπηρεσία των ΓΑΚ).
Αρχείο Επιτροπής Οικονομίας περιόδου Καποδίστρια (1828-33) 359 φάκελοι που περιέχουν επιστολές, λογαριασμούς, ισολογισμούς, λογιστικές καταστάσεις, αποδείξεις (εισπράξεων και πληρωμών), διαταγές, κατάστιχα, γραμμάτια, γραμμάτια πληρωμής, αιτήσεις, δηλωτικά πλοίων, κ.ά. Υπάρχουν ψηφιακά αντίγραφα, τα πρωτότυπα στα κεντρικά ΓΑΚ.
Μικροί Κλάδοι αρχείου Αγώνος και Καποδιστρίου [1822 – 1828] 21 φάκελοι με έγγραφα σχετικά με το/τη/τα: • Βουλευτικόν • Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος • Γερουσία Πελοποννησιακή • Γραμματεία των Εξωτερικών και Εμπορικού Ναυτικού, έντυπα του Καποδίστρια, εθνικά κτήματα κτλ.
Σελίδα με συλλογή χαρακτικώνπου δεν ερευνήθηκε (πατάμε πάνω στον ανοιχτό φάκελο για να προχωρήσουμε)
Αρχείο Δημογεροντίας Ναυπλίου [1835 – 1837]. Φάκελος με τεκμήρια που διατίθενται ψηφιακά. (Γενικά Αρχεία Κράτους – Ναύπλιο)
Ανδρών αγαθών βίος Αδαμαντίου Κοραή και του Κυβερνήτου της Ελλάδος Ιωάννου Α. Καποδίστρια. Επιτομή Φυσικής εις τρία βιβλία. Μεταφυσική εις τέσσαρα Οντολογίαν, Ψυχολογίαν, Κοσμολογίαν, Θεολογίαν ης προτέτακται εισαγωγή περί των ενεργειών της ψυχής και αρχολογία είτ’ ουν στοιχειώδης φιλοσοφία. Ξυνωρίς: ήτοι Φυσική και Μεταφυσική, Εν Αιγίνη : Εκ της Τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά, 1834. Διατίθεται ψηφιακά όλη η μελέτη. Στο πρώτο μέρος εγκωμιάζεται ο Κυβερνήτης και το έργο του. Ενδιαφέρον από την άποψη του χρόνου συγγραφής του.
Κοσμόπολις, συλλογή με ψηφιακά περιοδικά, του Πανεπιστημίου Πατρών
Καποδίστριας – Τρικούπης – Βενιζέλος, Α. Μάβρος, περ. Ο Νουμάς, Τόμ. 11, Αρ. 506 (1913), Άρθρο στο οποίο παρουσιάζονται εκ παραλλήλου οι προσωπικότητες τριών Ελλήνων Κυβερνητών, του Καποδίστρια, του Τρικούπη και του Βενιζέλου. «… και οι τρεις τους ήταν εχθροί του δασκαλισμού κι ένιωθαν κι αγαπούσαν την δημοτική γλώσσα». Διατίθεται ψηφιακά στη διεύθυνση :
Ο κυβερνήτης της Ελλάδος, Ιω. Καποδίστριας, περ. Ποικίλη Στοά, Τόμ. 5, Αρ. 1 (1885), Παναγιώτης Χαλκιόπουλος. Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη ζωή του Καποδίστρια μέχρι τον ερχομό του στην Ελλάδα και την ανάληψη καθηκόντων του, την πολιτική του πορεία και δραστηριότητα από τα νεανικά του χρόνια. Φωτίζονται πτυχές της δράσης του στην Ευρώπη του 19ου αιώνα. Τέλος παρατίθενται χαρακτηριστικές επιστολές του προς τον Πρόεδρο της Εθνικής Συνελεύσεως της Ελλάδας και προς τον Πρόεδρο της Προσωρινής Κυβερνήσεως της Ελλάδος. Άρθρο 37 σελίδων που διατίθεται ψηφιακά.
* Ιωάννης Καποδίστριας.Στέφανος Ξένος, περ. Ποικίλη Στοά, Τόμ. 6, Αρ. 1 (1886), 1885 (και σε pdf). Άρθρο 70 σελίδων με πληροφορίες για τη ζωή και επαινετικές αναφορές για το έργο του Καποδίστρια. Παρουσίαση των προβλημάτων που συνάντησε όταν ήρθε στο Ναύπλιο και των πολιτικών γεγονότων που οδήγησαν στη δολοφονία του. Ιδιαίτερη αναφορά στον πρωταγωνιστικό ρόλο των δημογερόντων της Ύδρας εναντίον του. Διατίθεται ψηφιακά.
Καποδίστριας & Όθων: Επιστολιμιαία βιβλιοκρισία, Δημητρίου Βερναρδάκη. Αθήνα, 1962. Δεν είναι προσβάσιμο διαδικτυακά.
Ιωάννης Καποδίστριας ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος: Ανεκδοτική ιστορία του πρώτου Κυβερνήτου επί τη βάσει των ανεκδότων εγγράφων του Καποδιστριακού αρχείου, των αρχείων της οικογενείας Ζαϊμη και πολλών άλλων παλαιών πηγών, χειρογράφων και εντύπων, Δ. Γατοπούλου. 1891-1956. Το αρχείο δεν διατίθεται ψηφιακά.
Επιστολαί Ι. Α. Καποδίστρια, Κυβερνήτου της Ελλάδος.: Διπλωματικαί, διοικητικαί και ιδιωτικαί, γραφείσαι από 8 Απριλίου 1827 μέχρις 26 Σεπτεμβρίου 1831, / συλλεγείσαι μεν και καταταχθείσαι φροντίσι των Αδελφών αυτού, εκδοθείσαι δε παρά Ε. Α. Βετάν … Ελληνιστί δε εκδίδονται δαπάναις Π. Δ. Στεφανίτση Λευκαδίου, Ιατρού, μεταφρασθείσαι εκ του Γαλλικού παρά Μιχαήλ Γ. Σχινά. 1841-1843. Αθήνα, Τύποις Κωνσταντίνου Ράλλη. 4 τόμοι με επιστολές του Καποδίστρια. Ο 2ος και ο 4ος διατίθενται σε ψηφιακή μορφή.
Correspondance du comte J. Capodistrias, président de la Grèce : comprenant les lettres diplomatiques, administratives et particulières, écrites par lui depuis le 20 Avril 1827 jusqu’au 9 Octobre 1831, recueillies et mises en ordre par les soins de ses frères et publiées par E. A. Bétant, l’un de ses secrétaires. Abraham Cherbuliez et Ce, Libraires, 1839. Οι επιστολές του Καποδίστρια στα γαλλικά. Και οι 4 τόμοι διατίθενται σε ψηφιακή μορφή.
Ιωάννης Καποδίστριας Κυβερνήτης της Ελλάδος, Α.Μ. Ιδρωμένου. Εν Αθήναις: Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, 1900. 158 σελίδες αφιερωμένες στον Καποδίστρια και το έργο του. Οι παραπομπές και οι βιβλιογραφικές αναφορές θα ήταν χρήσιμες στον μελετητή. Ολόκληρη η μελέτη σε ψηφιακή μορφή.
Ο Καποδίστριας και η εποχή του, K. Mαυράκη. [Αθήναι] : Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφέλιμων Βιβλίων. [χ.χ.]. Δεν διατίθεται ψηφιακά (No permission to view document).
*Ανέκδοτος επιστολή του Κυβερνήτου, Ναυτικόν Απομαχικόν Ταμείον, Μουσείον Ιστορικόν, Εκ του τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις, 1868. Επιστολή του Καποδίστρια από τη Γενεύη στις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις υπέρ του Ελληνικού ζητήματος (1824) (παρατίθεται και η πρωτότυπη στα γαλλικά). Αναφέρεται και κατάλογος με κειμήλια που εκτίθενται στο Μουσείο (ανάμεσά τους και προσωπικά αντικείμενα του Κυβερνήτη). Διατίθεται ψηφιακά.
Σώζεται τμήμα του αρχείου της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας , της πρώτης ελληνικής τράπεζας του νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους που ίδρυσε ο Καποδίστριας το 1828, όχι όμως ψηφιοποιημένο.
Επιστολή Κυβερνήτου, Ι. Α. Κ. Καποδίστριας, Περ. Πανδώρα, Τευχ. 399, 1866. Επιστολή που έστειλε ο Καποδίστριας από την Γενεύη το 1826 σε ξένους διπλωμάτες προσπαθώντας να τους πείσει ότι η Ελλάδα πήρε υπέρογκα δάνεια, αλλά παρόλα αυτά θα τηρήσει τις υποχρεώσεις της.
Ανέκδοτοι επιστολαί Μοροζίνη και Καποδιστρίου προς τους Συμαίους, Φραντζέσκος Μοροζίνης, Ι. Καποδίστριας, Περ. Παρνασσός, Τεύχος 3 (Έτος Γ), 1879. Ανέκδοτη επιστολή που στέλνει ο Καποδίστριας ως Κυβερνήτης στους κατοίκους της Σύμης από το Ναύπλιο το 1830. Διατίθεται ψηφιακά.
Βιογραφικόν ιχνογράφημα Ιωάννης Καποδίστριας, Αλβάνας Φρ. (μτφρ.), Περ. Παρνασσός, Τεύχη 11-12 (Έτος IΖ), 1895. Το άρθρο παρουσιάζει τον Καποδίστρια ως διπλωμάτη στις υπηρεσίες του τσάρου Αλέξανδρου. Αναφέρεται ακόμα στην πολιτική των Δυνάμεων σχετικά με την τύχη των Επτανήσων. Διατίθεται ψηφιακά.
Καποδίστριας, Ανώνυμο, Περ. Άστυ, Τεύχος 83 (1887). Σατιρικό ποίημα 3 στροφών με τίτλο «Καποδίστριας»
Ανέκδοτον υπόμνημα του Καποδιστρίου, Κόμης Καποδίστριας, Περ. Εστία, Τόμ. 3, Αρ. 70 (1877), Επιστολή του Καποδίστρια προς τον αυτοκράτορα της Ρωσίας το 1826.
* Ιωάννης Καποδίστριας, Σ., Περ. Εστία, Τεύχος 589, 1887. Άρθρο γενικά για τη ζωή και το έργο του Καποδίστρια με αφορμή την ανέγερση ανδριάντα προς τιμήν του στην Κέρκυρα. Διατίθεται ψηφιακά.
Εδώ κι εκατό χρόνια ο Καποδίστριας στην Ελλάδα, [ανυπόγραφο], Περ. Μπουκέτο, Τόμ. 5, Αρ. 197, (1928). Σύντομο άρθρο για την άφιξη και το έργο του Καποδίστρια με αναφορά σε χαρακτηριστικά περιστατικά. Διατίθεται ψηφιακά.
Η Τυπογραφία στο Νέο Ελληνικό Κράτος (1828-1884), Συγγραφέας/Δημιουργός: Σκλαβενίτης Τριαντάφυλλος, 2000, Εκδ. Βουλή των Ελλήνων. Μελέτη 32 σελίδων με λεπτομέρειες για την τυπογραφία στην Αθήνα (1835-1884), το Ναύπλιο (1828-1879), την Αίγινα (1828-1839) και την Ερμούπολη της Σύρου (1828-1862). Ελεύθερο ψηφιακά.
Ένα υπόμνημα του 1829 περί στατιστικής. Καταβολές και επιδράσεις. Νίκου Ανδριώτη, Μνήμων 18, 1996 : 181-190. Υπόμνημα που υποβάλλει στον Καποδίστρια ο Σπυρίδων Σκούφος, με καταγωγή από τη Σμύρνη και συστάσεις από τον Α. Μαυροκορδάτο, για την καταμέτρηση του πληθυσμού τον Οκτώβριο του 1829. Ο Καποδίστριας δεν το λαμβάνει υπόψη του μάλλον λόγω της εμπλοκής του Σκούφου στις αντιπολιτευτικές δραστηριότητες και την επιδίωξή του να αναλάβει δημόσιο αξίωμα. Ελεύθερο ψηφιακά.
Ευρετήριο των επιστολών του Ι. Καποδίστρια, Λούκος Χ.Κ. και Βγενά Α. Βαρθολομαίου, Μνήμων 6 (1977) :131-211. Ευρετήριο για την τετράτομη Αλληλογραφία του Καποδίστρια που εκδόθηκε το 1839 από τον Ε.Α. Betant, προσωπικό γραμματέα του Κυβερνήτη, σε συνεργασία με τους αδερφούς του. Η έκδοση αυτή απέβλεπε στην δικαίωση του έργου του Κυβερνήτη. Η αλληλογραφία αυτή μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Μιχαήλ Σχινά και εκδόθηκε στα 1841-43. Το ευρετήριο συντάχθηκε για να βοηθήσει τον ερευνητή να προσπελάσει τον μεγάλο όγκο των πηγών και τα κενά που υπάρχουν στη γαλλική και την ελληνική έκδοση. Το ευρετήριο διατίθεται ψηφιακά.
Άρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, επιμέλεια Κώστα Δάφνη, τ. Α’, έκδ. «Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών», Κέρκυρα 1976, 8ον, σελ. λη’ + 324., Μακεδονικά, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Άρθρο με κριτική του έργου. Υπογράφεται από τον Στέφανο Παπαδόπουλο, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Το αρχείο αυτό που έχει επιμεληθεί ο Κ. Δάφνης αποτελείται από 9 τόμους με τα δημοσιευμένα Καποδιστριακά έγγραφα. Περιλαμβάνει έγγραφα από το 1811 έως το 1828. Τα δημοσίευσε η Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών από 1976-1985. Το αρχείο αυτό ολόκληρο είναι ψηφιοποιημένο.
Ιωάννης Καποδίστριας (Βικιπαίδεια). Άρθρο για τη ζωή και τη δολοφονία του Καποδίστρια, παρουσίαση και κριτική για το έργο του. Στο τέλος παρατίθεται αναλυτικός κατάλογος από ηλεκτρονικές, αλλά και έντυπες πηγές, ιδιαίτερα σημαντική βοήθεια για τον μελετητή.
The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.
